Enerji dengesizliği
Diyabet ve Obezite
Obezite ve Tip 2 diyabet arasındaki bağlantı, sağlık dünyasında sıkça tartışılan kritik bir konudur. Fazla kilo, insülin direncini artırarak diyabet gelişimini tetikler. Peki, obezite mi diyabete yol açar, yoksa tam tersi mi? Bu yazıda, obezitenin Tip 2 diyabet üzerindeki etkilerini ve etkili tedavi yöntemlerini keşfedin!
Obezite nedir?
Obezite yağ dokusunun sağlığı bozacak şekilde birikmesi sonucunda oluşan kronik, tekrarlayıcı ve ilerleyici bir hastalıktır.1
Obezite neden olur?
Obezite, temelde alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olması sonucunda ortaya çıkar. Yağ dokusu, normal şartlarda çevresel koşullar değişmediği sürece vücut tarafından uzun süre kontrol altında tutulur. Ancak vücut, uzun süre yüksek yağ dokusuna sahip olduğunu fark ettiğinde; bunu yeni normal olarak kabul ederek, bu yüksek seviyeyi korumaya çalışır. Bu durum da obeziteye neden olabilir.1
Genetik faktörler
Obezite sadece kişisel bir sorun değil; genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve yaşam tarzının etkisiyle gelişen bir hastalıktır. Genetik faktörler obezitenin gelişmesinde önemli rol oynar; örneğin soğuk ve zor şartlarda atalarımızın hayatta kalmasını sağlayan "tutumlu genler" (vücudun enerji kaynağı olarak yağ dokusunu koruması teorisi) bugün obezitenin nedenlerinden olabilir. Ayrıca çevresel etkiler; beslenme alışkanlıklarını, hormonları ve metabolizmayı etkileyerek obeziteye yol açabilir.1
Sedanter yaşam
Modern yaşamda, fiziksel aktivite azaldığı için alınan enerjiyi yakmak zorlaşır. Yetersiz enerji harcaması, obeziteye yol açan bir diğer faktördür.1
Bazı endokrin hastalıklar
Hipogonadizm, polikistik over sendromu, overyan yetmezlik (prematür veya menopoz), Cushing sendromu, hipopituitarizm, ciddi hipotiroidizm, akromegali, insülinoma gibi endokrin hastalıklar obeziteye neden olabilir.1
Obezitenin ne olduğunu ve nasıl meydana gelebileceğini anlattık. Şimdi sıra geldi obezitenin nasıl tespit edileceğini öğrenmeye yani beden kitle indeksinden bahsetmeye!
Beden kitle indeksi (BKİ) nedir, nasıl hesaplanır?
Yetişkinlerde obeziteyi tanımlamak ve sınıflandırmak için en sık kullanılan yöntem beden kitle indeksi hesaplamasıdır. BKİ, kişinin vücut ağırlığının (kilogram), boy uzunluğunun karesine (metre) bölünmesiyle (kg/m²) bulunur.1
Yetişkinlerde normal BKİ değeri 18,5-24,9 kg/m² arasında kabul edilir. Bu değerin altı (BKİ <18,5 kg/m²) zayıflık, üstü ise kilo fazlalığı (BKİ= 25-29,9 kg/m²) olarak değerlendirilir.1
BKİ değeri 30 kg/m² ve üzerine çıkarsa, bu obeziteyi işaret eder. Obezite dereceleri ise şu şekilde sınıflandırılır: Evre 1 (hafif, BKİ= 30-34,9 kg/m²), Evre 2 (orta, BKİ= 35-39,9 kg/m²), Evre 3 (ciddi, BKİ ≥40 kg/m²).1
Beden Kitle İndeksi (BKİ) Hesaplama makalemizden BKİ değerinizi hemen öğrenebilirsiniz.
Obezitenin neden olduğu anormal yağ dokusu birikimi yaşam kalitesini ve vücuttaki tüm sistemleri olumsuz etkileyeceğinden, metabolik sendrom, prediyabet, Tip 2 diyabet gibi hastalıklara neden olabilir. Gelin bu konuyu biraz daha detaylandıralım.1
Obezite mi Tip 2 diyabete neden olur, Tip 2 diyabet mi obeziteye neden olur?
Tip 2 diyabetli bireylerin %90'ında kilo fazlalığı veya obezite mevcuttur. Obezite, insülin direnci ve hiperinsülinemiye yol açarak karbonhidrat metabolizmasındaki bozukluğun başlamasına neden olur. Yani vücutta anormal yağ birikimi, vücut hücrelerinin insülin hormonuna karşı duyarsızlaşmasına (insülin direnci) neden olur. Bunu telafi edebilmek için pankreas daha fazla insülin üretmeye (hiperinsülinemi) başlar ve insülin direncine bağlı azalan insülin etkisi belli bir süre için telafi edilebilir. Ancak bir süre sonra vücut, sağlıklı olduğu dönemdeki kan şekeri düzeylerine geri dönebilmek için giderek daha fazla insüline ihtiyaç duyar ve pankreas maksimum üretme kapasitesine ulaşarak; artık yeterli insülini üretemez. Bu duruma rölatif insülin eksikliği denir. Rölatif insülin eksikliği, hücrelere daha az glukozun girmesine ve glukozun çoğunun kanda kalmasına neden olur. Bunun sonucunda da kan şekeri yükselir. İlk etapta, kan şekeri sadece yemeklerden sonra yükselse de ilerleyen dönemde kan şekeri yüksekliği kalıcı hale gelerek Tip 2 diyabete neden olabilir. Özetle, obezite diyabetin oluşumunu tetikleyebilir. Bu nedenle, obeziteli bireylerin Tip 2 diyabet gelişimi açısından yıllık olarak doktor kontrolüne gitmesi önerilir.1,2
Son olarak obezite tedavisinin Tip 2 diyabete ne gibi faydalar sağlayabileceğini inceleyelim.
Obezite tedavisi Tip 2 diyabeti nasıl etkiler?
Kilo vermeye ve fiziksel olarak daha aktif bir yaşam sürmeye başladığınızda; insülin direnci gerileyip vücut tarafından üretilen insülinin etkisi artacağından, doktorunuz diyabetiniz için kullandığınız ilaçlarda yeniden ayarlamalar yaparak, dozajlarını düşürebilir.3
Obeziteniz varsa, Tip 2 diyabet teşhisinden sonra sağlıklı bir şekilde kilo vermeniz diyabetinizin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.3
Ayrıca fazla kilolarınızı vermek, daha iyi ruh halinde olmanızı ve fiziksel olarak daha enerjik hissetmenizi de sağlayacaktır.3
Tip 2 Diyabet Nedir? Tip 2 Diyabet Belirtileri makalemizden Tip 2 diyabet ve tedavi yöntemleri hakkında daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
TR25DI00020