Vücut Kitle İndeksi (VKİ) Hesaplama

Eğer sporcu, hamile, çocuk ve 65 yaş üstünde değilseniz Vücut Kitle İndeksi hesaplama sonucuna göre değeriniz belirli aralıklara göre yorumlanır.² Vücut Kitle İndeksi aralıkları şu şekildedir:

Eğer Vücut Kitle İndeksinizi hesapladığınızda sonucunuz 0-18,4 aralığında çıkıyorsa, bu sonuç sizin boy uzunluğunuza göre düşük ağırlıkta yani zayıf olduğunuzu gösterir. İdeal kilonuza ulaşabilmek için diyetisyeninizden ve doktorunuzdan sağlıklı beslenme konusunda yardım alabilirsiniz. Ayrıca düzenli fiziksel aktivite yaparak sağlıklı kilo alma sürecinize olumlu anlamda da katkıda bulunabilirsiniz. Eğer psikolojik anlamda kendinizi kötü hissediyorsanız ve durum iştahınıza ve yeme düzeninize de yansıyorsa bu konuda sağlık profesyonelinden yardım almanız çok önemlidir.^2,3

Eğer Vücut Kitle İndeksinizi hesapladığınızda sonucunuz 18,5 ile 24,9 aralığında çıkıyorsa, bu sonuç sizin boyunuza göre ideal kilonuzda olduğunuzun bir göstergesidir. Tabii ki bu sonuç yağ oranınızı bilmeden sadece boy uzunluğunuza ve mevcut kilonuza göre yapılan bir hesaplama olduğundan, tam anlamıyla sağlıklı olduğunuzun belirlenebilmesi için yağ ve kas oranınızın da ölçülmesi gerekir. İdeal kilonuzu korumak için sağlıklı beslenmeye, düzenli olarak fiziksel aktivite yapmaya da özen göstermelisiniz.^2,4

Vücut Kitle İndeksinizi hesapladınız ve sonucunuz 25 ile 29,9 aralığında çıktı. Bu aralıkta çıkan Vücut Kitle İndeksi değerleri, obezite kategorisine girmez ama vücudunuzun size kilonuza dikkat etmeniz ve normal kilonuza dönmeniz için alarm verdiğinin bir göstergesidir. Bu durumda ideal kilonuza ulaşabilmek için diyetisyeninize ve doktorunuza danışarak yardım almanız gerekir. Çünkü ideal kilonuza ulaşamaz ve kilo almaya devam ederseniz, bu durum obezite ve sonrasında da obeziteye bağlı gelişen diyabet gibi çeşitli sağlık sorunlarının oluşma riskini de artıracaktır. Vücut Kitle İndeksi değerinizi düşürmek için yapabileceğiniz birçok şey var.^2,5

Vücut Kitle İndeksi hesaplama sonucunuzun bu aralıkta olması, boyunuza göre kilonuzun diyabet gibi önemli sağlık sorunları için risk oluşturabilecek düzeyde yüksek olduğunu gösterir. Bu aralıkta olan kişiler 1. sınıf obeziteli birey kategorisinde kabul edilir. Obeziteyi tedavi etmenin amacı sadece kilo vermek değil, diyabet gibi oluşabilecek önemli sağlık sorunlarını da önlemektir. 1. derece obeziteli bir birey olarak, bilimsel anlamda kanıtlanmış birçok tedavi seçeneğine sahipsiniz. Doktorunuz kilonuza bağlı herhangi bir sağlık sorununuzun olup olmamasına göre size uygun olan tedavi planını oluşturacaktır.^2,9 Tedavi seçenekleriniz aşağıdaki önerileri içerebilir:

Eğer kilonuz boyunuza göre çok fazlaysa Vücut Kitle İndeksi değeriniz bu aralıktadır. Bu durumda ise diyabet, kalp ve damar rahatsızlıkları gibi aşırı kiloyla ilişkili sağlık sorunları için risk giderek artmaktadır. İdeal kilonuza ulaşabilmeniz için sağlık profesyonellerinden yardım alabilirsiniz. Sağlık profesyonelleri kilonuza ve mevcut sağlık durumunuza göre birçok tedavi seçeneği önerebilir.^2,11

Obezite tedavinizin etkili olabilmesi için yeme şeklinizi değiştirmeniz büyük önem taşır. Ama unutmayın, yeme şeklinizi değiştirmeniz için mucize gibi görünen ve bilimsel olmayan diyet türleri yerine doktorunuzun ve diyetisyeninizin sizin mevcut sağlık durumunuza göre size özel hazırladığı bilimsel diyet türlerini uygulamanız gerekir!^6,7

Sağlıklı bir şekilde kilo verebilmeniz için düzenli olarak egzersiz yapmanız çok önemlidir. Fiziksel olarak daha aktif olmanız sadece kilo vermenize değil, aynı zamanda zihin sağlığınızı iyileştirmenize de destek olabilir. Egzersiz programınıza doktorunuzun kontrolünde tempolu yürüyüş veya dans gibi eğlenceli ve aerobik egzersizleri ya da mekik, şınav çekme gibi direnç egzersizlerini ekleyebilirsiniz. Eğer egzersiz için ayırabileceğiniz bir vaktiniz yoksa bile, sakın bu nedenin arkasına saklanmayı düşünmeyin! Ev işi yapmak, yakın mesafe yerlere yürüyerek gitmek, mümkünse yürüyen merdiven veya asansör yerine normal merdivenleri tercih etmek bile hayatınıza hareket katacaktır.^7,8

Stres seviyeniz yüksekse anlık olarak mutlu olmak için çok yüksek kalorili yiyeceklere yönelebilir ve sonrasında kilo veremediğiniz için yine mutsuz olup strese girdiğiniz ve yemeye başladığınız bir kısır döngü oluşturabilirsiniz. Bu durumun önüne geçmeniz, kilo verme sürecinizin daha sağlıklı olması açısından çok önemlidir. Stresinizi yönetmek için sağlık profesyonelinden yardım alabilirsiniz.^7,8

Obezitenin temel tedavisi tıbbi beslenme, egzersiz ve davranış terapisi olup, hedeflenen kilo kaybının sağlanamadığı durumlarda ilaç tedavisi seçeneği uygulanabilir. Bu tedavi seçeneği mevcut sağlık durumunuz göz önünde bulundurularak doktorunuz tarafından belirlenir ve tıbbi beslenme, egzersiz, davranış terapisi tedavi seçenekleriyle birlikte uygulanır. İlaç tedavisinin bu tedavi seçeneklerinin yanında verilmesinin amacı tedaviye uyumunuzu kolaylaştırmak ve kilo kaybınızı sağlayarak obeziteye bağlı gelişmiş sağlık risklerinin iyileşmesine destek olup hayat kalitenizi arttırmaktır. Tedavide kullanılan ilaçlar Sağlık Bakanlığı tarafından onaylıdır ve doktorunuz, başka bir rahatsızlığınız olup olmadığını veya bu rahatsızlığınıza bağlı bir ilaç kullanıp kullanmama durumunuzu göz önünde bulundurarak size uygun ilacı verir. Unutmayın, bu tedavi seçeneğine ve ne kadar süre uygulayacağınıza sadece doktorunuz karar verebilir.^8,10

Bu tedavi seçeneği Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 35 ve üzerinde olup; obeziteye bağlı gelişmiş Tip 2 diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi vb. hastalıklardan en az 1 tanesine sahip olan bireylerde ve Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 40 ve üzerinde olan bireylerde önerilebilir. Obezite cerrahisi sonrasında da tıbbi beslenme egzersiz ve davranış terapisi tedavilerinin de uygulanması gerektiği unutulmamalıdır!^8,10

Eğer Vücut Kitle İndeksi hesaplama sonucunuza göre bu aralıktaysanız, bu durum boyunuza oranla aşırı derecede fazla kilonuzun olduğunun göstergesidir. Bu durumda ise diyabet, kalp ve damar rahatsızlıkları gibi aşırı kiloyla ilişkili sağlık sorunları için risk giderek artmaktadır. Doktorunuz ve diyetisyeniniz size bilimsel olarak kanıtlanmış birçok tedavi seçeneği sunabilir:^2,12

Vücut Kitle İndeksi hangi etmenlerden etkilenebilir, öğrenmek ister misiniz? Öyleyse okumaya devam edin!
 

Vücut Kitle İndeksi sadece boy uzunluğumuz ile kilomuza mı bağlıdır? Tabii ki hayır! Boy uzunluğumuz ve kilomuz dışında da Vücut Kitle İndeksimizi etkileyen birçok faktör vardır.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre Vücut Kitle İndeksi değerimizin 30 ve üzerinde olması bizi obeziteli birey kategorisine dahil eder.² Obezitede vücudumuzdaki yağ dokusu sağlığımızı bozacak oranda artış gösterir ve bu durum ilerleyen süreçte diyabete neden olabilir. Eğer Vücut Kitle İndeksiniz 25-29,9 (fazla kilolu) arasındaysa Tip 2 diyabet gelişme riskiniz 2 kat, 30-34,9 (1. derece obezite) ile 35-39,9 (2. derece obezite) arasındaysa 5 kat, 40 ve üzeriyse (3. derece obezite) 10 kat daha fazladır. Yani Vücut Kitle İndeksiniz yükseldikçe diyabet oluşma riskiniz de yükselmektedir. Ayrıca ne kadar uzun süre 30 ve üzerinde olan Vücut Kitle İndeksi değerine sahip olursanız diyabet gelişme riskiniz daha da yükselir.¹

Peki ama yüksek Vücut Kitle İndeksi değerleri nasıl diyabete neden olabilir, diyorsanız okumaya devam edin!

Eğer 30 ve üzerinde Vücut Kitle İndeksi’ne sahipseniz hem obeziteli birey kategorisine hem de diyabet açısından riskli birey kategorisine girersiniz. Peki ama neden? Bu sorunun hiperinsülinemi ve insülin direnci ile lipotoksisite olarak iki cevabı mevcuttur.² O halde bu cevapları açıklayarak öğrenmeye başlayalım.

İnsülin, yemek yediğinizde pankreas tarafından salgılanan ve yiyeceklerdeki glukozun ya da şekerin, vücudunuzdaki hücreler tarafından kullanılabilmesi için enerjiye dönüştürülmesine yardımcı olan bir hormondur.¹⁴ Eğer Vücut Kitle İndeksi değerinize göre obeziteli bireyseniz, vücudunuzdaki hücreler zamanla insüline karşı bir direnç geliştirir çünkü obeziteye bağlı aşırı ve sağlıksız yağ hücresi artışında, vücudunuzda olan insülin hormon seviyeniz bu yağ hücrelerinden enerji üretme konusunda yetersiz gelmeye başlar ve bu yetersizliği telafi etmek için vücudunuz daha fazla insülin üretmeye başlar ama artık vücudunuzda aşırı miktarda insülin (hiperinsülinemi) olmasına rağmen hücreleriniz aşırı oranda yağ hücresi birikiminden dolayı insüline karşı duyarsızlaşmıştır. Bunun sonucunda kanınızda aşırı miktarda şeker birikmeye başlar ve ilerleyen süreçte bu durum Tip 2 diyabete neden olur.^1,15 Obezitenin diyabete neden olmasının bir diğer sebebi olan lipotoksisite ise kas, karaciğer ve pankreas hücrelerinizin obeziteye bağlı aşırı yağ hücresi depolanması sonucunda fonksiyonlarının bozulmasıdır. Bu durumda obezitede Tip 2 diyabetin gelişmesine neden olur.¹ Eğer yüksek Vücut Kitle İndeksi’ne sahipsek bu durum en çok hangi sağlık sorunu riskimizi arttırır?

Gelin, sorumuzun cevabını yakından inceleyelim.