Öncelikle egzersiz programı, bir uzman tarafından kişiye uygun şekilde düzenlenmeli ve başlangıçta uzman gözetiminde yapılmalıdır.
Tip 2 Diyabette Obezite Tedavisi
Tip 2 diyabet ve obezite yakından ilişkilidir; fazla kilo, insülin direncini artırarak diyabetin ilerlemesine neden olabilir. Ancak doğru tedaviyle kilo kaybı sağlanarak kan şekeri dengelenebilir. Peki, obezite tedavisi diyabet yönetiminde nasıl bir rol oynar? Beslenme, egzersiz ve ilaç tedavisiyle ilgili en etkili yöntemleri bu makalede keşfedin!
Obezite tedavisinin Tip 2 diyabet yönetimindeki önemi
Obeziteye, fazla kilonun miktarına ve süresine doğru orantılı olarak birçok sağlık sorunu eşlik edebilir. Bu sağlık sorunlarından biri de Tip 2 diyabettir. Obezite, Tip 2 diyabete uzun vadede aşamalı olarak neden olur. Vücut hücrelerinin fazla kiloya bağlı insüline karşı duyarsızlaşması sonucunda meydana gelen insülin direnci eğer tedavi edilmezse, prediyabete (açlık kan şekeri veya tokluk kan şekerinin diyabet tanısı verilecek kadar yüksek olmadığı diyabet öncesi dönem) uzun vadede Tip 2 diyabete dönüşür.1
Tip 2 diyabette obezite tedavisi hangi aşamalardan oluşur?
1. Tıbbi beslenme tedavisi (TBT)
Tıbbi beslenme tedavisi; prediyabet, diyabet ve diyabetle ilişkili oluşabilecek komplikasyonların önlenmesi ve tedavisi için vazgeçilmez bir unsurdur. Fazla kilolu ve insülin direnci olan bireylerde, %5 civarında kilo kaybı bile insülin direncini geriletebilir. Bu nedenle Amerikan Diyetisyenler Derneği ve Amerikan Diyabet Derneği (ADA), Tip 2 diyabet tanısı alan kişilerin ilk bir ay içinde diyetisyene başvurmasını önerir.2
TBT’de ilk aşamada, diyabetin türü, komplikasyonlar, kan şekeri kontrolü, antropometrik ölçümler, laboratuvar sonuçları, kullanılan ilaçlar, beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite düzeyi ve motivasyon gibi faktörler bireysel olarak değerlendirilerek kaydedilir. Bu değerlendirme sonucunda, mevcut sorunlar saptanarak (örneğin, uygunsuz karbonhidrat alımı, yağ tüketiminin gereksinimden fazla olması veya yüksek glisemik indeksli besinlerin sık tüketimi) uygun beslenme şekli belirlenir.2
2. Fiziksel aktivite ve egzersiz
Fiziksel aktivite, iskelet kaslarının kasılmasıyla enerji harcanmasına neden olan vücut hareketleridir; egzersiz ise fiziksel zindeliği artırmak için planlı ve tekrarlayıcı bir aktivitedir. Egzersiz, diyabette insülin duyarlılığını artırarak glisemik kontrolü iyileştirir, kilo kaybına yardımcı olur, kan basıncı ve trigliserid seviyelerini düşürür, ayrıca kronik komplikasyon riskini azaltır. Bu nedenlerle, diyabet tedavisinin önemli bir parçasıdır. Ancak, diyabetli bireylerin egzersize başlamadan önce kardiyovasküler, renal, nörolojik ve göz problemleri risklerini göz önünde bulundurarak medikal değerlendirme ve egzersiz testi yapılması için mutlaka doktor kontrolünden geçmesi gerekir. Ayrıca egzersiz planı kişiye özel olmalı ve diyabetli bireylerin kullandığı ilaçlar, glisemik kontrol seviyesi gibi faktörler dikkate alınarak doktor tarafından bireysel ihtiyaçlara ve sınırlamalara göre özelleştirilmelidir.2
Egzersiz önerileri:2
Isınma ve soğuma egzersizleri ihmal edilmemelidir.
Egzersiz öncesi, sırası ve sonrasında kan şekeri takibi yapılmalı ve hipoglisemi riski göz önünde bulundurulmalıdır.
Prediyabetli ve diyabetli bireyler, haftada en az 150 dakika orta şiddette aerobik egzersiz yapmalıdır.
Egzersiz programı, haftada en az 3 gün olmalı ve egzersizler arasında 2 günden fazla boşluk olmamalıdır.
3. Farmakolojik (ilaç) tedavi seçenekleri
Tip 2 diyabette obezite tedavisi, özel bir yaklaşım gerektirir. Kullanılan antidiyabetik ilaçların kilo artışına neden olmaması ve mümkünse kilo kaybı sağlaması tercih edilir. Kilo kaybı, insülin direncini azaltarak glisemik kontrolü iyileştireceğinden, Tip 2 diyabetli bireylerde kilo kontrolü oldukça önemlidir ve hedef, en az %5-10 kilo kaybı olmalıdır. Doktorlar diyabetli bireylerin bu hedefe ulaşmaları için anti-obezite ilaçlarını da tedaviye dahil edilebilirler. Anti-diyabetik tedavi, bireysel hasta ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, glisemik kontrol sağlanacak şekilde doktor tarafından düzenlenmelidir.1 Bu ilaçlar arasında biguanid grubu ilaçlar, alfa glukozidaz inhibitörü grubu ilaçlar, dipeptidil peptidaz 4 inhibitörleri (DPP4-İ, gliptinler), SGLT2 inhibitörleri ve glukagon benzeri peptid-1 reseptör analogları bulunur.2
Biguanid grubu ilaçlar
Biguanid grubu ilaçlar, Tip 2 diyabette karaciğerde artmış glukoneogenezi inhibe eder (karbonhidrat dışı besin öğelerinden enerji üretimi) ve enerji üretim sürecini geçici olarak engelleyerek lipid ve kolesterol üretimini baskılar. Ayrıca, bağırsaktan glukoz emilimini azaltarak iştahı kısmen baskılar. Bu sayede hafif kilo kaybına yardımcı olabilir. Hipoglisemi riski düşüktür; ayrıca kardiyovasküler (KV) olay riskini azalttığı da gözlemlenmiştir.2
Alfa glukozidaz inhibitörü grubu ilaçlar
Alfa glukozidaz inhibitörleri (AGİ), karbonhidratların sindirimini yavaşlatır ve emilimlerini geciktirir. Bu sayede glukoz kana daha yavaş karışır; bu durum, tokluk kan şekeri seviyelerinin düşmesini sağlar ve kilo artışına neden olmaz. Hipoglisemi riskinin düşük olması da avantajları arasındadır. Ayrıca, kardiyovasküler olay riskini azalttığı da gözlemlenmiştir.2
Dipeptidil peptidaz 4 inhibitörleri (DPP4-İ, gliptinler)
İnsülin üretimini glukoza bağımlı olarak artırır, tokluk kan şekeri düzeyini ılımlı miktarda düşürür ve glukagon salgılanmasını baskılarlar. Kilo alımına neden olmamaları ve hipoglisemi riski oluşturmamaları avantajları arasındadır.2
SGLT2 inhibitörleri
Böbreklerden glukozun geri emilimini azaltıp, idrar yolu ile glukoz atılımını artırırlar. Bu sayede kilo kaybına da yardımcı olurlar. Hipoglisemi riski ise düşüktür.2
Glukagon benzeri peptid-1 reseptör analogları (Kısa ve uzun etkili GLP-1)
GLP-1 reseptör agonistleri, pankreasın insülin üretmesini artırarak kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olur. Kan şekerini yükselten bir hormon olan glukagonun üretimini azaltır, midenin daha yavaş boşalmasını sağlar ve bu da kişinin daha uzun süre tok hissetmesine yardımcı olup kilo kaybını destekler. Bu ilaçlar, hipoglisemi riskini düşük tutarak, kan basıncını düşürür ve aynı zamanda kilo kaybı sağlar. Dolayısıyla doktorlar, glisemik kontrol sağlanamayan ve HbA1c değeri hedeflenen değerin >%1.5 üzerinde olan Tip 2 diyabetli ve obeziteli bireylerde kısa ve uzun etkili GLP-1 reseptör agonistleri kullanılmasını önerebilirler.2
Kısa ve uzun etkili GLP-1 reseptör agonistleri, sadece diyabet tedavisinde değil, aynı zamanda obezite tedavisinde de kullanılır.2
Kısa etkili GLP-1 reseptör agonisti, yemeklerden önce günde iki kez kullanılır ve tokluk kan şekeri üzerinde daha etkilidir.2
Uzun etkili GLP-1 reseptör agonistleri, genellikle günde bir kez veya haftada bir kez uygulanan ve glisemik kontrol üzerinde güçlü etkiler gösteren formlardır. Özellikle bazı uzun etkili GLP-1 reseptör agonistlerinin, randomize kontrollü çalışmalarda diğer tedavi seçeneklerine kıyasla HbA1c’de daha belirgin bir azalma sağladığı ve etkinlik açısından üstünlük gösterdiği de gözlemlenmiştir.2
Kısa ve uzun etkili GLP-1 reseptör agonistleri, kardiyovasküler hastalık riski yüksek olan ve aterosklerotik kardiyovasküler hastalık öyküsü bulunan diyabetli bireylerde de olumlu sonuçlar vermektedir.2
Son olarak, Tip 2 diyabette obezite tedavisi sürecinin başından sonuna kadar düzenli doktor kontrolüne gitmenin neden önemli olduğuna da biz göz atalım.
Tip 2 diyabette obezite tedavisi sürecinde düzenli doktor kontrollerinin önemi
Tip 2 diyabette obezite tedavisi sırasında düzenli doktor kontrolü, tedavi sürecinin etkinliği için kritik bir rol oynar. Kilo kaybı, insülin duyarlılığını artırarak glisemik kontrolü iyileştireceğinden, tedavi için kullanılan ilaç dozlarının yeniden ayarlanması gerekebilir. Ayrıca kilo kaybı, Tip 2 diyabetin remisyonunu (kontrol altına alınmasını) sağlayabileceğinden, doktor kontrolü altında tedavi sürecinin izlenmesi kritiktir. Doktor takibi, kilo kaybınızın güvenli ve etkili olmasını sağlayıp, komplikasyonların önlenmesine ve tedaviye en uygun yanıtın alınmasına yardımcı olduğundan düzenli olarak doktor kontrolüne gitmek çok önemlidir.3
TR25DI00021