GEBELİK DİYABETİ (GESTASYONEL DİYABET)

Gebelik diyabeti, hamilelik sırasında kan şekeri (glukoz) seviyelerinin yükselmesi durumudur ve vücutta meydana gelen hormonal değişikliklerden kaynaklanabilir.¹

Daha önce diyabeti olmayan kadınlarda görülen bu durum, hamileliğin herhangi bir aşamasında ortaya çıkabilir, ancak en yaygın olarak ikinci veya üçüncü trimesterde (hamileliğin altıncı ile dokuzuncu ayları arasında) gelişir.²

Avrupa'da her 100 kadından yaklaşık 6’sını etkileyen bir diyabet türüdür. Bu durum, anne ve bebek için çeşitli komplikasyonlara yol açabileceğinden, erken teşhis edilerek uygun şekilde yönetilmesi çok önemlidir.³

Bu nedenle doktorunuz, hamileliğiniz sırasında – genellikle 24. ve 28. haftalar arasında, bazı durumlarda ise daha erken – gebelik diyabeti taraması yapacaktır.^1,4

Birçok kadın gebelik diyabeti belirtilerini fark etmeyebilir. Belirtiler ortaya çıksa bile, bunlar genellikle normal hamilelik belirtileriyle karıştırılabilir.² 

Genelde belirtileri şunlardır:⁴

• Normalden daha fazla susama hissi
• Daha sık idrara çıkma
• Ağız kuruluğu
• Yorgun hissetme

Hamilelik sırasında vücuttaki hormonal değişiklikler, gebelik diyabetine yol açabilir. Hamileliğin ilerleyen dönemlerinde plasenta bazı hormonlar üretir. Bu durum, kan şekeri seviyelerini düzenleyen insülin hormonunun yeterince üretilmemesine neden olabilir.^2,3

Her kadın hamileliği sırasında gebelik diyabeti geliştirebilir, ancak aşağıdaki faktörler riski artırabilir:³

• İleri yaş
• Fazla kilo veya obezite
• Önceki hamileliklerde gebelik diyabeti geçirmiş olmak
• Ailede diyabet öyküsü
• Sigara kullanımı
• Etnik köken (Güney Asyalı, Siyahi, Afrika-Karayip veya Orta Doğu kökenli kadınlarda risk daha yüksektir)

Gebelik diyabeti, hamilelik sırasında ortaya çıkan veya ilk kez hamilelik sırasında fark edilen yüksek kan şekeri seviyeleri ile tanımlanır. Tip 1 ve Tip 2 diyabetten farklı olarak, genellikle geçicidir ve doğumdan sonra kendiliğinden düzelir. Ancak bazı durumlarda, gebelik diyabeti daha önce teşhis edilmemiş Tip 2 diyabeti ortaya çıkarabilir.

Gebelik diyabetiniz varsa, bunun hem sizin hem de bebeğiniz için olası komplikasyonlara yol açabileceğini bilmeniz önemli.

Anneler için preeklampsi (genellikle gebeliğin 20. haftasından sonra başlayan, yüksek tansiyon ve çoğunlukla karaciğer ve böbrekler olmak üzere başka bir organ sisteminde hasar belirtileriyle karakterize bir gebelik komplikasyonu) riskini ve gebelikten sonra Tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalık geliştirme riskini artırabilir.^3,6

Gebelik diyabeti bebeğinizi de etkileyebilir. Bu durum, bebeğinizin normalden daha büyük olmasına neden olabilir ve bazı durumlarda doğum sırasında komplikasyonlara yol açabilir. Uzun vadede ise çocuğunuzun yaşamının ilerleyen dönemlerinde Tip 2 diyabet ve obezite geliştirme riski artar.

Bununla birlikte, gebelikte diyabet geliştirme riskini azaltmanıza ve eğer gelişirse de yönetmenize yardımcı olmak için yapabileceğiniz şeyler olduğunu da unutmayın; bunları aşağıda daha ayrıntılı olarak anlatacağız.⁴

Gebelik diyabetini tamamen önlemek her zaman mümkün olmasa da bazı kadınlar belirli risk faktörleri nedeniyle, bu durumu yaşamaya daha yatkın olabilir. Ancak riski azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır. Hamilelik sürecinde sağlıklı bir beslenme düzeni benimsemek, kilo kontrolünü sağlamak, orta düzeyde egzersiz yaparak aktif kalmak ve kan şekeri seviyenizi düzenli olarak takip etmek; kan şekerinizi kontrol altında tutmanıza yardımcı olabilir. Bu süreçte doktorunuzla birlikte çalışmak önemlidir. Doktorunuz sizin için en uygun adımları belirlemenize yardımcı olacak ve gerekirse ilaç tedavisinin uygun olup olmadığını değerlendirecektir.⁴

Gebelik diyabetini belirtilerine bakarak teşhis etmek zor olabileceğinden doktorunuz, oral glukoz tolerans testi (OGTT) adı verilen bir testle kan şekeri seviyenizi kontrol ederek tarama yapacaktır. Bu test genellikle hamileliğinizin 24. ve 28. haftaları arasında uygulanır ancak yüksek risk grubunda olduğunuz belirlenirse daha erken de yapılabilir. Test sırasında doktorunuz, bir süre aç kaldıktan sonra kan şekerinizi ölçer ve ardından size şekerli bir içecek vererek belirli bir süre sonra tekrar kan şekeri seviyenizi kontrol eder.⁴

Hamilelikte diyabetin erken teşhis edilmesi ve kan şekeri seviyelerinin kontrol altında tutulması, hem sizin hem de bebeğiniz için bahsettiğimiz olası komplikasyonları azaltmaya yardımcı olabilir.

Gebelik diyabetinin tedavisi, bireysel ihtiyaçlarınıza bağlı olarak değişir ve doğru yaklaşımı bulmanız için doktorunuz ile birlikte çalışmanız gerekir.