Acil durumlarda diyabet yönetimi

Acil durumlarda ve zorlu koşullarda diyabetli bireylerin diyabetini ve stres seviyelerini nasıl yönetmeleri gerektiğini biliyor musunuz? Haydi birlikte öğrenmeye başlayıp, olası bir acil duruma ve zorlu koşullara karşı hazırlıklı olalım!

Acil durumlarda ve zorlu koşullarda, özellikle diyabet gibi kronik hastalığı olan bireylerin dikkat etmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:

• Çevrenizde sağlık yetkilileri varsa, öncelikle hastalığınızı ve varsa bu hastalığınız için aldığınız tedaviyi onlara bildirin.¹
• Eğer ilaçlarınız yanınızdaysa ya da ilaçlarınıza ulaşabildiyseniz, ilaçlarınızı mümkün olduğunca düzenli kullanmaya devam edin.¹
• Eğer kullanmanız gereken ilaçlarınıza erişemediyseniz ve çevrenizde ulaşabileceğiniz bir eczane varsa, 484 “Doğal afet uyarı kodu” sayesinde T.C. kimlik numaranızla ilaçlarınızı temin edebilirsiniz.²

Acil durumlar ve zorlu koşullar stres ve kaygı düzeyinin artmasına da neden olabilir. Bu koşullarda diyabetli bireyler stres seviyelerini nasıl kontrol altında tutabilir? Cevabı öğrenmek için okumaya devam edin!

Diyabetli bireyler, günlük yaşamlarında meydana gelen inişler ve çıkışların yanında diyabetlerini yönetirken de stres yaşayabilirler. Stres durumunda, kortizol ve adrenalin gibi stres hormonları salgılanır ve bu hormonlar insülinin çalışmasını zorlaştırdığından, kan şekeri seviyesi yükselebilir. Bu durum diyabetli bireylerin hem ruhsal hem de bedensel sağlığı açısından sorun oluşturabilir ama stres seviyesini azaltmak için yapabileceğimiz şeyler var:^3,4

• Stresli olduğunuzda, kendinize bakmanız ve kendinize nazik olmanız gerektiğini hatırlayın.^3,4
• Acil tıbbi ihtiyaçlarınızı, temel ihtiyaçlarınızı (uyumak, yemek yemek, ısınmak, vb.) mümkün olduğunca ihmal etmeyin.^3,4
• Beslenmek, uyumak gibi temel ihtiyaçlarınızı karşılamakta zorlandığınız durumlarda, etrafınızdaki kişilerden destek ve yardım istemekten çekinmeyin.^3,4
• Yürümek, ibadet etmek, güvendiğiniz veya sevdiğiniz biriyle konuşmak gibi sizi rahatlatabileceğini bildiğiniz şeyleri imkanlarınız el verdiğince uygulamaya çalışın.^3,4

Ayrıca acil durumlar ve zorlu koşullar gibi yaşadıkları olumsuz olaylar sonucunda ağır travma yaşayan diyabetli bireylerde de stres ve kaygı seviyesinin artması kan şekeri dengesizliklerine dolayısıyla da diyabet yönetimlerinin olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Diyabetli bireylerin bu durumla başa çıkabilmesi için de bazı yollar var:⁵

• Stres ve panik halinde olmanız kan şekeri seviyenizi yükseltebilir ya da düşürebilir. Bu nedenle stres ve panik seviyenizi kontrol altına almaya çalışın.⁵
• Diyabet tedaviniz için insülin kullanıyorsanız, insülin kullanımınızı kesmeyin ve aksatmayın. Gerekirse sağlık personelinden yardım isteyerek insülin dozunuzu tekrar ayarlayın.⁵
• Su tüketimi kan şekeri dengenizi koruyabilmeniz için çok önemli olduğundan yeterli miktarda sıvı tüketmeye çalışın.⁵
• İmkanlarınız dahilinde sizi zorlamayacak ve sizi rahatlatan egzersizler yapmaya çalışın.⁵
• Acil bir durum nedeniyle bulunduğunuz yerden uzaktaysanız ve toplu bir alanda kalmak zorundaysanız; maske takarak, gargara yaparak ve yüzünüzü yıkayarak oluşabilecek enfeksiyonlara karşı önlem alın.⁵
• Dışarı çıkarken ayak ve el yaralanmalarını önlemek için eğer mümkünse kalın tabanlı ayakkabı ve eldiven giyin.⁵
• Kendinizi sürekli endişeli, kaygılı hissediyor ve tek başına üstesinden gelemiyorsanız; mümkünse bir sağlık personelinden destek almaya çalışın ya da sevdiklerinizle düşüncelerinizi konuşun.⁵

Acil bir durum olduğunda diyabetinizi nasıl yöneteceğinizi ve stres seviyenizi nasıl kontrol altına alabileceğinizi yukarıda açıkladık. Şimdi sıra geldi diyabetli bireylerin olası bir acil duruma karşı hazırlıklı olabilmesi için diyabet acil durum kitini oluşturmaya! Haydi başlayalım!

Diyabetli bireylerin acil durumlarda yaşanan gerilimle birlikte, kan şekeri seviyesi artabilir ya da düşebilir. Bu nedenle diyabetli bireylerin acil durumlarda kan şekerini ve diyabetini yönetebilmek için diyabet acil durum kiti hazırlamaları çok önemlidir. Öncelikle kiti, taşıması kolay, su geçirmez bir çantada saklamayı ve içerisindeki malzemeleri gerektiğinde güncellemeyi unutmayın.^6,7

Acil bir durum olduğunda ve kısa süre içinde bulunduğunuz yeri terk etmeniz gerektiğinde, yanınıza alabileceğiniz portatif yalıtımlı bir diyabet acil durum kiti hazırlamalısınız ve tetanoz aşısı da dahil tüm aşılarınızın güncel olduğundan emin olmalısınız.^6,7

Diyabet yönetiminize bağlı olarak diyabetle ilgili özel tıbbi ihtiyaçlarınız

• Enjektörler ya da insülin kalemleri (14 gün için yeterli olacak miktarda)^6,7
• Kan glikoz test stripleri (çubukları), kan glikoz monitörü ve yedek pilleri, lansetler (kan almaya yarayan delici aletler) ve parmak delme cihazı^6,7
• Keskin aletlerin atılacağı boş kaplar^6,7
• Alkollü mendiller, pamuk ve kağıt mendiller^6,7
• Kan şekeri ölçüm sonucunuzu not etmek için tükenmez kalem ve defter^6,7
• İdrar ya da kan ketonu ölçüm stripleri (çubukları)^6,7
• Glukagon kitleri^6,7
• Düşük kan şekerini tedavi etmek için glukoz tabletleri veya 15 gram karbonhidrat içeren besinler, içecekler (meyve suyu, sert şeker veya bal gibi)^6,7
• Uzun süre dayanıklı yiyecekler (yer fıstığı ezmesi, krakerler veya barlar gibi)^6,7
• Oral diyabet ilaçları^6,7

Diyabet acil durum kiti içerisinde neler olması gerektiğini de öğrendik. Peki ama diyabet acil durum kiti içerisinde ya da acil bir durum olduğunda, zorlu koşullarda insülini nasıl saklamam gerekir diye soruyorsanız, cevabı öğrenmek için okumaya devam edin!

Diyabetli bireylerin acil durumlarda kan şekeri kontrolünü sağlayabilmeleri için insülin saklama ve kullanma yönetiminin nasıl olmasını bilmeleri çok önemlidir. Öncelikle, insülin soğuk havalarda donabilir. Bu nedenle insülini saklarken mümkün olduğunca oda sıcaklığına yakın bir şekilde muhafaza etmeye çalışın.^8,9,10

İnsülini gece boyunca arabada bırakmamaya çalışın çünkü soğuk havalarda donup etkisi azalabilir ya da bozulabilir. Eğer insülin pompası veya insülin ölçüm cihazını kullanıyorsanız, soğuk havalar insülin pompalarına ve ölçüm cihazlarına da zarar verebilir, bu yüzden onları da yanınızda ve kaldığınız güvenli alanda tutmak en iyisi olacaktır.^8,9,10

Açılmamış olan insülinlerin genel olarak 30°C’nin altında saklanmaları gerekir ancak her ürün için saklama koşulları değişebileceğinden, kullandığınız ürünün saklama talimatına mutlaka bakmanız gerekir. Son kullanım tarihine kadar açılmamış insülinleri buzdolabında saklayabilirsiniz. Eğer buzdolabı gibi soğutuculara erişiminiz yoksa veya elektrik kesintisi yaşıyorsanız, insülini mümkün olduğunca soğuk tutmaya ve doğrudan ısı kaynaklarından ve güneş ışığından uzak tutmaya çalışın.^8,9,10

Yukarıda acil bir durum olduğunda ya da zorlu koşullar altında diyabetinizi nasıl yönetebileceğinizden, stres seviyenizi nasıl kontrol altına alabileceğinizden ve bu durumlara diyabetli bir birey olarak önceden nasıl hazırlık yapmanız gerektiğinden bahsettik. Sıra geldi diyabette en önemli konulardan biri olan beslenmeye! Acil bir durum olduğunda ya da zorlu koşullarda diyabetli bireylerin beslenmelerinde nelere dikkat etmesi gerektiğini biliyor musunuz? Gelin cevabı birlikte öğrenelim!

• Etrafınızda olan mevcut suyunuzun güvenli olup olmadığını öğrenmek için yetkili kişilere danışın.¹¹
• Acil bir durumda musluk suyu kullanmak zorundaysanız ve suyun temizliğinden emin değilseniz, mümkünse suyu kaynatarak kullanmaya çalışın ve en az 1 dakika boyunca kaynatmaya devam edin.¹¹
• Su içmek, besinlerinizi yıkamak için mümkünse ambalajlı su kullanın. Eğer ambalajlı suya erişemiyorsanız, kullanacağınız suyu en az 1 dakika kaynatarak kullanın.¹¹
• Soğukta saklanmamış ya da nasıl saklandığından emin olmadığınız et ve ürünleri ile süt ve ürünlerinin tüketiminden kaçının.¹¹
• Pişirilmiş besinleri sıcak ve mümkünse günlük olarak tüketmeye çalışın. Besinleri hazırladığınız yeri ve hazırlarken kullandığınız gereçleri mümkünse sabun ve güvenli su ile yıkayın, yeniden kullanmadan önce mutlaka kurumasını bekleyin.¹¹
• Kendi soyduğunuz ve temizliğinden emin olduğunuz meyve ve sebzeler dışında olan diğer çiğ besinleri tüketmekten kaçının.¹¹
• Açıkta bırakılmış ve bekletilmiş besinleri tüketmekten kaçının.^12,13
• Bozulmuş ve kirli bir yüzey ile temas eden besinleri tüketmemeye çalışın.^12,13
• Eğer mümkünse, şişelenmiş suları kullanın ve kapakları tam kapatılmamış, bulanık gözüken suları içmemeye özen gösterin.^12,13
• Paketli gıdaları tüketirken son kullanma tarihlerine bakın.^12,13
• Etiketsiz, çatlak ve kapağı bombeleşmiş konserveleri tüketmekten kaçının.^12,13
• Doğada kendiliğinden yetişen yabancı otlar ile mantarlar sağlığınız açısından tehdit oluşturabileceğinden tüketmeyin.^12,13
• Süt paketlerini açtıktan sonra en kısa sürede tüketmeye çalışın.^12,13
• Besinleri tüketirken ve hazırlarken el hijyeninize dikkat etmeye özen gösterin.^12,13
• Besinlerinizi evsel atıklarınızdan ve ilaç, deterjan gibi kimyasal maddelerden uzak bir bölümde saklayın.^12,13
• Eğer diyabet gibi kronik rahatsızlıklarınız varsa besinleri mümkün olduğunca rahatsızlıklarınızı göz önünde bulundurarak tüketmeye çalışın.^12,13
• Bol su içmeye çalışın ve beslenme planınızı imkanınız el verdiğince sürdürmeyi deneyin. Şeker ve şeker içeren besinleri sınırlamaya, mümkünse et/et ikameleri (örneğin; fıstık ezmesi, kuru fasulye, yumurta), süt ve süt ürünleri, meyveler, sebzeler, tahılları tercih etmeye çalışın.^12,13