Hipoglisemi belirtileri, teşhisi ve tedavisi

COVID-19 pandemisi dünya genelinde milyonlarca insanı, yaşam tarzlarını değiştirmeye zorladı. Pek çok kişiden, kendilerini izole ederek veya karantinada kalarak diğer kişilerle temastan kaçınmaları istendi. Dışarıda yürüyüşe çıkamayabilir veya spor salonuna istediğiniz sıklıkta gidemeyebilirsiniz; yemek yeme rutininiz ister istemez değişmiş olabilir. Bu nedenle günlük programınızı takip etmek normalden daha zor olabilir ve bu durum kan şekeri düzeylerinizi de etkileyebilir.

Bu bölümde, COVID-19 pandemisinin hala devam ettiği bu günlerde ideal kan şekeri aralığınızda kalmanıza yardımcı olmak ve hipoglisemi olarak da adlandırılan çok düşük kan şekeri (hipoglisemi) riskinizi azaltmak için bazı tavsiyeler paylaşacağız.

Düzenli olarak yemek yemeyi hatırlamakta zorlanıyorsanız veya insülin dozlarınızı, kendinizi izole etmeniz ve çoğu zaman iç mekanda kalmanız nedeniyle düşük olan fiziksel aktivite düzeylerine göre ayarlamakta zorluk yaşıyorsanız, düşük kan şekeri (hipoglisemi) riskiniz artabileceğinden lütfen doktorunuza danışın. 

Hipoglisemilerin yaygın belirtileri arasında kafa karışıklığı, yoğun açlık hissi, bulantı, sakarlık, bulanık görme ve geveleyerek konuşma bulunur. Kan şekeri düzeyleriniz düşük olduğunda bunlardan bir veya daha fazlasını yaşayabilirsiniz. Yakınlarınız garip davrandığınızı veya iyi görünmediğinizi söyleyebilir.

Düşük kan şekeri hipoglisemiden ve belirtilerinden bahsettik. Şimdi sıra geldi hipogliseminin nedenlerini öğrenmeye!

Hipoglisemi oluşumu için birden fazla neden vardır ama ana nedeni mutlak veya göreceli insülin fazlalığıdır. Diğer nedenler:

• Yüksek doz insülin ya da sekretogog ilaç kullanımı
• Yemek ile egzersiz zamanlamasında uyuşmazlık olması
• İnsülinün vücut tarafından kullanımında artış olması (insülin enjeksiyonunun ardından egzersize bağlı emilim artışı, anti-insülin antikorları, kronik böbrek hastalığı)
• İnsülin duyarlılığının artması (kilo kaybı, fiziksel aktivite artışı, menstrüasyon/adet görme, kontr-regülatuvar hormon yetersizliği, postpartum dönem)
• Yemek vaktini geciktirmek veya her zamankinden az yemek
• Anoreksiya nervosa hastalığına bağlı yetersiz beslenme
• Gastroparezi (mide tembelliği)
• Laktasyon (annelerde emzirme dönemi) veya egzersiz sırasında yetersiz beslenme
• Alkol ve ilaç kullanımları

Peki, hipoglisemi tanısı nasıl konulur biliyor musunuz? Cevabı öğrenmek için okumaya devam edelim!

Diyabetli olmayan bireylerde genel olarak ’Whipple triadı’ (kan şekerinin 50 mg/dl altında bulunması, düşük kan şekeri ile uyumlu semptomlar ve bu semptomların, kan şekeri düşüklüğünü ortadan kaldıran bir tedavi ile düzelmesi) bulunması tanı için yeterlidir. Ancak çoğu diyabetli birey, kan şekeri seviyesi 50 mg/dl’nin altına inmeden de düşük kan şekeri ile ilgili semptomları hissetmekte ve tedaviye ihtiyaç duymaktadır. Bu durum, özellikle kan şekeri kontrolü iyi olmayan, uzun süre yüksek kan şekeri seviyelerine maruz kalmış diyabetli bireylerde görülmektedir. Amerikan Endokrin Cemiyeti (The Endocrine Society) ve Amerikan Diyabet Derneği (ADA) gibi önemli kuruluşlar diyabetli bireyler için hipoglisemi sınırının kan şekerinin 70 mg/dl altına düşmesi olarak kabul edilmesini önermektedir.

Aklınızda hipoglisemin farklı türleri de var mıdır sorusu varsa, cevabı içeriğimizin devamında!

Uluslararası Hipoglisemi Çalışma Grubu yüksek hipoglisemi riski, klinik açıdan önemli hipoglisemi ve ciddi hipoglisemi olarak hipoglisemiyi üç gruba ayırmaktadır.

Yüksek hipoglisemi riski: Kan şekerinin <70 mg/dl, ≥54 mg/dl arasında olduğu, hızlı karbonhidrat alımı ile insülin dozunun ayarlanması gerektiği evredir. 

Klinik önemli hipoglisemi: Kan şekerinin 54 mg/dl altında olduğu, ciddi ve klinik olarak önemli evredir. 

Ciddi hipoglisemi: Kan şekeri değeri için spesifik bir eşiğin olmadığı, dışarıdan yardım alınmasını gerektirecek kadar ciddi bilişsel bozukluğun olduğu evredir. 

Düşük kan şekeri (hipoglisemi) riskini nasıl azaltabilirim diye soruyorsanız, öğrenmek için okumaya devam edin!

Günü planlamak ve bu plana sadık kalmak, pandeminin getirdiği bu yeni koşullara uyum sağlamanıza yardımcı olabilir. Gününüzü planlayıp öğün saatlerinizi, kan şekeri ölçümü ve insülin uygulama zamanlarınızı belirleyerek ideal kan şekeri aralığınızda daha uzun süre kalabilir ve hipoglisemi yaşama riskinizi azaltabilirsiniz.

Hipoglisemi yaşama riskini azaltmak için stresinizi yönetmeniz de önemlidir. Okumak, meditasyon, yoga veya resim ve çizim gibi yaratıcı bir şey yapmayı deneyin. Evcil hayvanlarla zaman geçirmek de her türlü endişe ve stresi hafifletebilir. Stresle baş etme üzerine daha fazla bilgi edinmek için bu makaleye göz atın.

Gelin, bir şeye endişeyle yanıt vermek bazen makul olsa da bu durumun etkisini azaltmanın bazı yollarını tartışalım.

İç mekanda veya mümkünse açık havada sadece 10 dakika egzersiz yapmanız bile kan şekeri dengeniz ve genel sağlığınız için faydalı olacaktır. İnternette kendinize uygun egzersiz videoları bulabilirsiniz. Bu sitedeki “Egzersiz ve tip 2 diyabet” bölümünden daha fazla fikir edinebilirsiniz.

Uzun süreli stres dönemleri de kan şekeri düzeylerinde değişikliklere yol açarak hipoglisemi riskini artırır. Kan şekerinizi nasıl takip edeceğiniz hakkında daha fazla bilgiyi buradan okuyabilirsiniz.

Kendinizi iyi hissetmemeye başlarsanız veya hipogliseminin tipik belirtilerinden bazılarını fark ederseniz önce kan şekerinizi kontrol edin. Kan şekeriniz düşükse, glukoz tabletleri veya şekerlemeler gibi hızlı etki eden şeker kaynakları ile hafif bir hipoglisemiye müdahale edebilirsiniz. Meyve suyu veya normal bir gazlı içecek de kan şekerinizi hızla yükseltmenize yardımcı olabilir.

Kan şekerinizin düzelip düzelmediğini kontrol etmek için 15 dakika sonra tekrar ölçmeyi unutmayın. Bilinç kaybı veya nöbet gelişen daha şiddetli vakalarda acil olarak tıbbi yardım gereklidir. Bir glukagon enjeksiyon kiti mevcutsa şiddetli hipoglisemileri yönetmek için bunu uygulayabilirsiniz.

Kan şekerini hızla yükseltmeyen kompleks karbonhidratlara sahip gıdaların vücut tarafından parçalanması daha uzun sürer. Bunlar, hipoglisemiye hızla müdahale etmek için iyi bir seçenek değildir; ancak bir hipoglisemiden sonra kan şekerini normal bir seviyede tutmak için faydalı olabilirler.

Kan şekerinizi kontrol etmekte ve hipoglisemi riskini azaltmakta zorluk yaşıyorsanız doktorunuza danışmalısınız.

Hipoglisemi ile ilgili merak edilen konuları yukarıda öğrendik. Son olarak gelin hipoglisemi için diğer merak edilen bir konu olan hipogliseminin tedavisinin nasıl olduğunu öğrenelim!

• Hafif hipoglisemi geçiren bireylere 15 gram ağızdan karbonhidrat verilerek tedavi edilmelidir. Karbonhidrat olarak 4 kesme şeker veya 150 ml portakal suyu ya da limonata tercih edilebilir. Çikolata, gofret gibi yağ içerikli ürünler kesinlikle kullanılmamalıdır. Karbonhidrat verildikten 15 dakika sonra kan şekeri ölçümü yapılmalıdır. Eğer kan şekeri ölçüm sonucu 80 mg/dl altındaysa 15 gram daha karbonhidrat verilmelidir.
• Orta derecede hipoglisemi geçiren bireylere 20 gram ağızdan karbonhidrat verilerek tedavi edilmelidir. Karbonhidrat olarak 5 kesme şeker veya 200 ml portakal suyu ya da limonata tercih edilebilir. Karbonhidrat verildikten 15 dakika sonra kan şekeri ölçümü yapılmalıdır. Eğer kan şekeri ölçüm sonucu 80 mg/dl altındaysa 15 gram daha karbonhidrat verilmelidir.
• Ciddi hipoglisemi geçiren bireylerde 5 yaşın üzerindeki bilinci kapalı bireylere ev ortamında glukagon injeksiyonu yapılmalı ve acil olarak sağlık kuruluşuna götürülmelidir. Bu nedenle hipoglisemi riski yüksek bireylerin yakınlarına glukagon injeksiyonunun nasıl yapılacağı mutlaka öğretilmelidir.
• Glukagon ile düzelmeyen ve ciddi hipoglisemi geçirmekte olan bilinci kapalı bireylere mümkünse damar yolundan 10-25 gram glukoz (%50 dekstroz 20-50 ml, 1-3 dakika içinde veya %20 dekstroz 50-150 ml, 5-10 dakikada) verilmelidir.
• Tekrarlayan hipoglisemi ataklarını önleyebilmek için, hipoglisemi durumu düzeldikten sonra ana ve ara öğünler bireyin beslenme planındaki planlanan zamanlarda verilmelidir. Eğer beslenme planına göre bir sonraki öğününe 1 veya 2 saatten fazla bir süre varsa, 15 gram karbonhidrat ve protein içeren bir ara öğün verilmelidir.

Bu sayfadaki bilgiler genel hastalık farkındalığı sağlamaya yöneliktir ve tıbbi tavsiye amacı taşımamaktadır. COVID-19 belirtileri yaşarsanız veya sorularınız, şüpheleriniz veya endişeleriniz varsa doktorunuzla iletişime geçmelisiniz. Her zaman sağlık otoritelerinin tavsiyelerini takip edin.

TR21DI00104