Hemoglobin A1c (HbA1c) testi, diyabette tanı konulurken kullanılan en
temel testler arasındadır. Eğer ortalama olarak son iki ila üç aylık
kan şekeri seviyenizi gösteren hemoglobin A1c (HbA1c) test sonucunuz
%5.7-6.4 arasında ise bu sizin pre-diyabet evresinde yani diyabet
öncesi dönemde olduğunuzu gösterirken, %6.5 ve üzerinde olması ise
diyabet tanısı alabileceğinize işaret eder.2 Çocuklarda ise
HbA1c değerinin %6.5 üzerinde olması diyabet tanısına işaret
eder.3 Diyabetli bireylerde HbA1c test sonucu yüksekse bu
kanda çok fazla şeker olduğunu göstermektedir. Fazla şeker
böbreklerde, kalpte, gözlerde, ayaklarda ve diğer organlarda
kontrolsüz diyabete bağlı ciddi sağlık sorunları gelişme olasılığı
riskini yükseltir.1 Diyabette tanı testi olarak
kullanılan hemoglobin A1c (HbA1c) ile diğer tanı testleri arasındaki
farkı öğrenmek için okumaya devam edin!
Diyabet ve Hemoglobin A1C - HBA1C Nedir?
Hemoglobin A1c (HbA1c) veya bilinen diğer adı ile glikolize hemoglobin testi, vücudunuzda bulunan glukozun (şekerin) kırmızı kan hücrelerinize yapışmasını ölçen bir testtir ve son iki ila üç aydaki ortalama kan şekeri seviyenizi gösterir. 1
Gelin, diyabette HbA1c testi neden önemlidir birlikte bir göz atalım!
Diyabette Hemoglobin A1c (HbA1c) Neden Önemlidir?
HbA1c Testini Açlık Kan Şekeri (AKŞ) ile Tokluk Kan Şekeri (TKŞ) Testlerinden Ayıran Fark Nedir?
Açlık kan şekeri testi (AKŞ), tokluk kan şekeri testi (TKŞ) ve HbA1c testi, diyabette tanı konulurken kullanılan en temel testlerdir.2
Açlık kan şekeri ölçümü için en az 8 saatlik açlık gerekir. Eğer açlık kan şekeri ölçüm sonucunuz 126 mg/dl ve üzerinde çıkarsa diyabet tanısı alırsınız.2
Ama eğer ölçüm sonucunuz 100-125 mg/dl arasındaysa bu durumda size oral glukoz tolerans testi (OGTT) uygulanır yani tokluk kan şekerinize bakılır.2 Oral glukoz tolerans testi (OGTT) ölçümünün yapılabilmesi için ise size 75 gram glukoz (şeker) verilir ve 2 saat sonrasında kan şekeriniz ölçülür. Ölçüm sonucunda kan glukoz seviyeniz 200 mg/dl ve üzerindeyse diyabet tanısı alırsınız.2 Rastgele kan şekeri ölçüm sonucunuzun 200 mg/dl ve üzerinde çıkması ve diyabetin klasik semptomlarının (sık idrara çıkma, çok su içme isteği, aşırı yemek yeme isteği) varlığında da diyabet tanısı alabilirsiniz.2
Oral glukoz tolerans testi (OGTT) ölçüm sonucunun 140-199 mg/dl aralığında olması, halk arasında gizli şeker olarak bilinen pre-diyabet evresinde yani diyabet öncesi dönemde olduğunuzu gösterir.2
Çocuklarda ise tokluk kan şekeri ölçüm sonucunun 200 mg/dl ve üzerinde olması, açlık kan şekeri ölçüm sonucunun da 126 mg/dl ve üzerinde olması durumunda diyabet tanısı konulabilir.3 Ayrıca çocuklarda rastgele kan şekeri ölçüm sonucunun 200 mg/dl ve üzerinde çıkması ile diyabetin klasik semptomlarının (sık idrara çıkma, çok su içme isteği, aşırı yemek yeme isteği) varlığında da diyabet tanısı konulabilir.3
Yani hem açlık kan şekeri hem de tokluk kan şekeri testleri sizin o
an mevcut olan kan şekeri seviyenizi gösterir. Hemoglobin A1c (HbA1c)
testi ise bu iki testin dışında ortalama olarak son 2-3 aylık kan
şekerinizi gösterir ve günün herhangi bir saatinde aç veya tok karınla
yapılabilir.2 Eğer ideal HbA1c seviyesi ne
olmalı diye merak ediyorsanız, cevabı öğrenmek için okumaya devam edin!
İdeal HbA1c Seviyesi Kaç Olmalıdır?
Normal HbA1c değerinin %5.7'den az olması beklenir.2 Ama diyabetli bireylerde ideal HbA1c seviyesi için hedef değer herkes için farklı olabilir.1 Bu hedefler, yaşınız ileriyse veya doktorunuz uygun gördüyse biraz daha yüksek düzeylerde olabilir.4 Bu nedenle sizin için ideal olan HbA1c hedef değerini doktorunuzla konuşarak belirlemeniz gerekir. Aynı zamanda doktorunuz mevcut HbA1C ölçüm seviyenize göre, bir sonraki HbA1c testinizin ne zaman olacağını gösteren bireysel bir hedef seviyesi de belirleyebilir. Böylece eğer ölçüm sonucunuza göre HbA1c seviyeniz yüksekse doktorunuzla birlikte bu yüksek değeri kademeli olarak düşürerek, hedef seviyenize ulaşabilirsiniz. Unutmayın, doktorunuzla belirlediğiniz ve ideal hedefte tutacağınız HbA1c değeriniz, diyabetinizi doğru ve en iyi şekilde yönetebilmeniz için çok önemlidir.1 Ne sıklıkla HbA1c ölçümü yaptırmanız gerektiğini öğrenmek istiyorsanız, okumaya devam edin!
HbA1c Değeri Ne Sıklıkla Ölçtürülmelidir?
HbA1c testi, vücudunuzda bulunan glukozun (şekerin) kırmızı kan hücrelerinize yapışmasını ölçer. Çünkü eğer vücudunuz şekeri olması gerektiği gibi kullanamazsa, şeker vücunuzda birikir ve kırmızı kan hücrelerinize yapışır. Kırmızı kan hücreleri ise yaklaşık olarak 2-3 ay boyunca aktif olduğundan HbA1c testi genellikle 3 ayda bir yapılır. Ama yukarıda da bahsettiğimiz gibi HbA1c testi ölçüm sonucunuzun, doktorunuzla belirlediğiniz ve sizin için ideal olan değerde olup olmadığına göre doktorunuz size farklı aralıklarla bir ölçüm sıklığı da belirleyebilir.1
HbA1c Seviyesi Neden Yükselir? Yükselmesine Sebep Olan Risk Faktörleri Nelerdir?
HbA1c değeriniz aşağıdaki gibi birçok nedenden dolayı yükselebilir:
- Doktorunuzun sizin için belirlediği tedavi planına uymuyorsanız (ilaç kullanımını aksatmak, vb.)
- Steroidler gibi diyabet dışında başka ilaçlar da kullanıyorsanız
- Yaşam tarzınızda olumsuz değişiklikler varsa (hareketsiz yaşam, sağlıksız beslenme, sigara içmek vb.)
- Kendinizi çok stresli hissediyorsanız ya da depresyondaysanız, HbA1c değeriniz yükselebilir.1
HbA1c değeriniz yüksekse ve nasıl düşüreceğinizi öğrenmek istiyorsanız, içeriğimizi okumaya devam edin.
Yüksek HbA1c Seviyenizi Nasıl Kontrol Altına Alabilirsiniz?
HbA1c seviyenizin doktorunuzla belirlediğiniz hedef aralığınızın biraz üstünde bile olması vücudunuzda ciddi sağlık sorunları gelişme riskini artırabilir. HbA1c seviyenizi doktorunuzla belirlediğiniz sıklıkta ve düzenli olarak kontrol ettirerek sonucunuzu bilmeniz, oluşabilecek sağlık sorunlarına karşı önlem almanızı sağlayabilir. Yüksek olan HbA1c düzeyinizi doktorunuzla birlikte belirlediğiniz hedef seviyenize getirip, kontrol altına alabilirsiniz.
İşte bunun için işte bazı öneriler:
• İlk ve en önemli adımınız, doktorunuzun belirlediği tedavi planına uyum gösterin.
• Sağlıklı beslenin.
• Düzenli olarak egzersiz yapın.
• Eğer sigara içiyorsanız, sigarayı bırakın.1
Diyabet Takibinde HbA1c Önemi Nedir?
HbA1c ölçüm sonucunuzdaki değeriniz size diyabetiniz hakkında iki mesaj verebilir:
1. HbA1c değeriniz doktorunuzla belirlediğiniz ideal seviyede ise bu durum diyabetinizin kontrol altında olduğunu gösterir.1
2. HbA1c değeriniz yüksek ise bu kanınızda çok fazla şeker
olduğu anlamına gelir ve fazla şeker organlarınızda diyabetle ilgili
sağlık sorunlarının meydana gelmesine neden olabilir. Ama HbA1c
değerinizi, doktorunuzla belirlediğiniz aralıkta tutabilirsiniz!
Hedefte olup olmadığınızı takip edebilmeniz için de doktorunuzun sizin
için belirlediği sıklıkta ve düzenli olarak HbA1c testi yaptırmayı
ihmal etmemelisiniz.1
Unutmayın, HbA1c değerindeki her %1'lik düşüş diyabetle
ilgili oluşabilecek sağlık sorunları riskini azaltmada önemli
faydalar sağlayacaktır.5
Kan şekeri takibi ile ilgili merak ettiğiniz her şeye buradan ulaşabilirsiniz.
REFERANSLAR
- https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/managing-your-diabetes/hba1c
- https://www.turkdiab.org/admin/PICS/webfiles/Diyabet_tani_ve_tedavi__kitabi.pdf
- http://www.cocukendokrindiyabet.org/uploads/dokumanlar/4rQmbOPqvZha1SywGHSV.pdf
- https://diyabetcemiyeti.org/diyabet-hakkinda/kan-sekeri
- https://www.diabeteswhatsnext.com/global/en/about-diabetes/type-2-diabetes/what-is-going-on-in-your-body.html
TR22DI00085