Go to the page content
diabetes research

TEDAVİLER

TİP 1 VE TİP 2 DİYABET TEDAVİSİ

Tip 2 diyabet tedavi seçenekleri genellikle sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve kilo kaybı gibi yaşam tarzı değişikliklerine odaklanır. Tip 2 diyabetli çoğu kişi insülin tedavisine ihtiyaç duymaz, ancak hastalık ilerledikçe metformin, glukagon benzeri peptid-1 reseptör agonistleri (GLP-1 RA'lar), dipeptidil peptidaz-4 inhibitörleri (DDP-4'ler) veya sodyum-glukoz kotransporter-2 inhibitörleri (SGLT-2'ler) gibi diğer ilaçlara ihtiyaç duyabilir.2

Karşılaştırma yaparsak, Tip 1 diyabeti kontrol etmek daha zordur ve tedavi seçenekleri biraz daha karmaşıktır. Tip 1 diyabetli bireylerin her gün insülin enjeksiyonları yapmaları gereken sıkı bir tedavi düzenine uymaları gerekir.2

Tip 1 diyabet tedavisi

Tip 1 diyabetli bireyler, bağışıklık sistemlerinin pankreaslarına saldırması nedeniyle kan şekeri seviyelerini düzenleyecek kadar insülin üretemezler. Tip 1 diyabetli bireylerin her gün insülin enjeksiyonlarına ihtiyaçları vardır (bu, pankreasın doğal yanıtını taklit eder).2

İnsülin tedavisi çeşitleri

1. Uzun etkili insülin (Bazal insülin)

Uzun etkili insülin, insülinin sürekli ve düzenli bir şekilde salınmasını sağlar. Bazal insülin, kanınızdaki insülin seviyesini uzun bir süre boyunca  tutarlı ve düşük seviyede tutar. Genellikle günde bir veya iki kez uygulanır.

2. Öğün zamanı (Bolus) insülini

Hızlı etkili insülin, yemek yedikten sonra ani kan şekeri yükselmelerini önler. Öğün insülini, yemek yemeden önce yapılır ve bazen uzun etkili insüline ek olarak uygulanır.

3. Hazır karışım insülinler

İki insülini tek bir enjeksiyonda birleştirir. Premiks insülinler, gün boyunca (bazal insülinin rolünü taklit ederek) ve öğün zamanlarında (öğün insülininin rolünü taklit ederek) kan şekerini kontrol etmeye yardımcı olur. Not: Premiks insülinler, genellikle Tip 2 diyabetli bireylerde tercih edilir.

4. Ko-formülasyon insülin

Uzun ve hızlı etkili iki farklı insülini tek kalem içinde bulundurur. Hızlı etkili ve uzun etkili 2 farklı insülini bir arada bulunduran insülinlerdir. Berrak görünümlüdürler, kullanmadan önce çalkalanmaları gerekmez.

İnsülin tedavisinin uygulama yolları

Enjeksiyonlar

İnsülin kalemleri, insülini günlük olarak kendi başına uygulamanın en yaygın yollarından biridir. Kullan-at insülin kalemleri ve yeniden doldurulabilen dayanıklı kalemler gibi birçok farklı kalem vardır.6

İnsülin pompaları 

İnsülin pompası, Tip 1 diyabetli bireylerin insülin uygulamak için kullanabileceği küçük, bilgisayarlı bir cihazdır. İnsülin pompası, gün boyunca insülini kademeli olarak vücuda yayarak çalışır. 6 Bunun mantığı, gün içinde ayrı enjeksiyonlar uygulamak yerine, bir insülin pompasının gün boyunca tıpkı vücudunuzun doğal olarak yaptığı gibi yavaş yavaş insülin salgılamasıdır. Bu, pompanın sürekli veya bazal insülin yerine geçtiği anlamına gelir. Öğün zamanı geldiğinde, bir yemek yendiğinde pompa değişken miktarlarda insülin de verir (bolus insülin).

İnsülin pompası temel olarak küçük, esnek bir tüple birbirine bağlanan iki parçadan oluşur:

  • İnsülini içeren bir rezervuar
  • Cildin altına yerleştirilmiş bir iğne

İnsülin pompası, kişinin karnının alt kısmına takılır ve yapışkan bir bantla yerinde tutulur veya kemere, kol bandına veya başka bir aksesuara takılır. Ortalama bir pompa oyun kartı boyutundadır. Dijital ekran ve programlama düğmeleri vardır.

Farklı özelliklere sahip çok sayıda farklı insülin pompası türü mevcuttur. Örneğin, daha modern pompaların bazıları dokunmatik ekranlara sahiptir veya bir glukometreye (kan şekeri ölçüm cihazı) kablosuz olarak bağlanabilir. Doktorunuz ihtiyaçlarınıza ve yaşam tarzınıza en uygun modeli seçmenize yardımcı olacaktır.

Tip 2 diyabet için tedaviler

Tip 2 diyabet tedavi kılavuzları, Tip 1 diyabet tedavi kılavuzlarından oldukça farklıdır. Tip 1 diyabet insülin enjeksiyonlarına bağımlıyken, Tip 2 diyabet başlangıçta ilaçsız tedavi edilebilir. Ancak hastalık ilerledikçe metformin, GLP-1 RA'lar, DDP-4i'ler veya SGLT-2'ler gibi diğer ilaçlara ihtiyaç duyulabilir.2

Beslenme

Tip 2 diyabet tanısı aldığınızda, size önerilecek ilk şey beslenme düzeninizi değiştirmek olacaktır. Diyabet için hazırlanan beslenme planları, kan şekeri, kan basıncı ve kolesterolü sağlıklı seviyelerde tutmayı amaçlar.

Hareket

Her gün fiziksel aktiviteyi artırmak da sağlığınızda gerçek bir fark yaratabilir. Düzenli egzersiz kan şekeri seviyenizi kontrol etmenize, kilo vermenize ve fiziksel sağlığınız ile ruhsal sağlığınızı iyileştirmenize yardımcı olur.

Glukagon benzeri peptid-1 (GLP-1) reseptör agonistleri (RA)

GLP-1, vücutta doğal olarak bulunan, kan şekerini ve iştahı düzenlemekten sorumlu bir hormondur. 
Bu grup ilaçlar, GLP-1 reseptörlerini aktive ederek glukagon sekresyonunu baskılarlar ve pankreasın insülin salgılama kapasitesini artırırlar. İnsülin sekresyonunu glukoza bağımlı olarak artırdıkları için hipoglisemi riski düşüktür. 
Midenin boşalmasını geciktirerek, doyma hissini artırdıklarından aynı zamanda kilo kaybı da sağlarlar. 

Kısa etkili ve uzun etkili formları mevcuttur:

Kısa etkili formların bazıları günde iki kez, öğün öncesi; bazıları ise günde bir kez, herhangi bir öğünden önce kullanılır.

Uzun etkili formları ise günde bir kez veya haftada bir kez uygulanabilir.

SGLT-2 inhibitörleri

Sodyum-glikoz kotransporter-2 inhibitörleri (SGLT-2), böbreklerin şekeri idrar yoluyla vücuttan atmasını sağlayarak kan şekerini düşürür.

İnsülin enjeksiyonları

Yukarıdaki tedavi yöntemlerinin kombinasyonu işe yaramıyorsa veya yeterli değilse, insülin enjeksiyonlarına geçilebilir. Unutmayın, farklı insülin türleri vardır ve bunlar ne kadar hızlı etki ettikleri, en güçlü etkiyi ne zaman gösterdikleri ve ne kadar süre etki ettikleri açısından farklılık gösterir.

Tip 2 diyabet ilerleyici bir hastalıktır ve genellikle tedavi seçiminde, bir diyabet tedavi algoritması kullanılır. Tedavi planınız zamanla değişirse moralinizi bozmayın.11

Gebelik ve çocukluk çağı diyabeti tedavisi

Gebelik (Gestasyonel) diyabeti tedavisi
Bazı hamile kadınlar için sadece beslenme ve egzersiz rutinini değiştirmek, gebelik diyabetini kontrol altına almak için yeterlidir. Diğerleri için ise kan şekeri seviyelerini dengelemek amacıyla ilaç tedavileri gerekebilir. Metformin ve glibenklamid tabletleri hamile kadınlara sıkça verilmektedir; endişeleriniz varsa doktorunuzla görüşmeniz önemlidir.12,13

Çocukluk çağı Tip 1 diyabet tedavisi
Çocuğunuzun kan şekerini sağlıklı seviyelerde tutmak için günlük insülin enjeksiyonları yapılması gerekecektir. Ayrıca bu tedaviye ek olarak kan şekeri izleme, karbonhidrat sayma ve düzenli egzersiz de tavsiye edilir.2

Çocukluk çağı Tip 2 diyabet tedavisi
Çocuklarda Tip 2 diyabet, yetişkinlerdeki prediyabet belirtilerine ve tedavisine benzer. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, kan şekeri izleme ve kilo kaybı, çocuğunuzun diyabetini kontrol altına almak için yardımcı olacaktır. Bazıları için ise kan şekeri seviyelerini dengelemek amacıyla ilaç tedavileri gerekebilir.2

İnsülin direncini azaltan ilaçlar
İnsülin direnci vücutta üretilen insülinin istenilen etkiyi gösterememesidir. Bu ilaçlar insülinin hücrelere girişini kolaylaştırır ve daha iyi çalışmasını sağlar. Metformin ve pioglitazon bu grup ilaçlardır. Genellikle yemeklerden sonra tok karnına alınırlar. Diğer ilaçlarla birlikte kullanılabilirler

İnsülin salgısını artıran ilaçlar
Pankreastan insülin salınımını artırırlar. Glinidler ve sülfonilüreler bu şekilde etki gösterirler. Yemeklerden önce alınır. Diğer ilaçlarla birlikte kullanılabilirler.

İnsülin salgısını artıran karaciğerden şeker salgısını azaltan ilaçlar
DPP4 inhibitörleri olarak adlandırılan bu ilaçlar iki yönlü etki gösterirler. Pankreastan glukoza bağımlı insülin salgısını artırırken, vücuttaki fazla şekeri depolayan karaciğerin kana şeker salgılamasını engellerler. Yemeklerle birlikte alınabilir. Diğer ilaçlarla birlikte kullanılabilirler.

İdrarla şeker atılımını artıran ilaçlar
Kandaki fazla şekerin böbrekler yoluyla idrarla atılmasını sağlarlar. Bu ilaçlar SGLT2 inhibitörleri olarak adlandırılır. Aç karnına veya yemeklerle birlikte alınırlar. Diğer ilaçlarla birlikte kullanılabilirler.

Bağırsaktan şeker emilimini azaltan ilaçlar
Tükettiğimiz gıdaların sindirimi sonucu ortaya çıkan şekerin bağırsaktan emilip kana karışmasını engeller. Akarboz bu grup bir ilaçtır. Hemen yemeğin başında alınmalıdır. Diğer ilaçlarla birlikte kullanılabilir.

Diyabet tedavisi ile ilgili daha fazla bilgi alın

 

TR25DI00025

Referanslar
  1. WHO. Diabetes. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes.Son erişim: Mayıs 2022.
  2. International Diabetes Federation. https://diabetesatlas.org/ Son erişim tarihi: Mayıs 2025.
  3. Almdal T, Scharling H, Jensen JS, Vestergaard H. The independent effect of type 2 diabetes mellitus on ischemic heart disease, stroke, and death: a population-based study of 13,000 men and women with 20 years of follow-up. Arch Intern Med 2004; 164:1422–1426.  
  4. NICE. Insulin. https://bnf.nice.org.uk/treatment-summary/insulin-2.html. Son erişim: Mayıs 2022.
  5. Eisenberg Center at Oregon Health & Science University. Premixed insulin for type 2 diabetes. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK45604/. Son erişim: Mayıs 2022.
  6. Shah RB, Patel M, Maahs DM, Shah VN. Insulin delivery methods: Past, present and future. Int J Pharm Investig 2016; 6:1–9.  
  7. NIDDK. Pancreatic Islet Transplantation.  https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/insulin-medicines-treatments/pancreatic-islet-transplantation.Son erişim: Mayıs 2022.
  8. Zhao X, Wang M, Wen Z, et al. GLP-1 Receptor Agonists: Beyond Their Pancreatic Effects. Front Endocrinol (Lausanne) 2021; 12:721135. 
  9. Kim W, Egan JM. The role of incretins in glucose homeostasis and diabetes treatment. Pharmacol Rev.2008; 60:470–512. 
  10. Gordon A, Buch Z, Baute V, et al. Use of Ayurveda in the Treatment of Type 2 Diabetes Mellitus. Glob Adv Health Med 2019; 8:2164956119861094. 
  11. American Diabetes Association. The Big Picture: Checking Your Blood Sugar.  https://www.diabetes.org/healthy-living/medication-treatments/blood-glucose-testing-and-control/checking-your-blood-sugar. Son erişim: Mayıs 2022.
  12. Langer O, Conway DL, Berkus MD, et al. A comparison of glyburide and insulin in women with gestational diabetes mellitus. N Engl J Med 2000; 343:1134–1138. 
  13. NHS UK. Gestational Diabetes Treatment. https://www.nhs.uk/conditions/gestational-diabetes/treatment/. Son erişim: Mayıs 2022.
  14. Frias JP, Chien J, Zhang Q, et al. Once Weekly Basal Insulin Fc (BIF) is Safe and Efficacious in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus (T2DM) Previously Treated With Basal Insulin. Journal of the Endocrine Society. 2021;5:A448-A449.
  15. Rosenstock J, Bajaj HS, Janež- A, et al. Once-Weekly Insulin for Type 2 Diabetes without Previous Insulin Treatment N Engl J Med 2020; 383:2107-2116.
  16. Healthline. Type 2-Diabetes. https://www.healthline.com/health/type-2-diabetes/glp-1-receptor-agonists-treatment#types. Son erişim: Mayıs 2022.
  17. FDA. Sodium Glucose Cotransporter.  https://www.fda.gov/drugs/postmarket-drug-safety-information-patients-and-providers/sodium-glucose-cotransporter-2-sglt2-inhibitors#:~:text=SGLT2%20inhibitors%20are%20a%20class,canagliflozin%2C%20dapagliflozin%2C%20and%20empagliflozin. Son erişim: Mayıs 2022.
  18. Mosenzon O, et al. CAPTURE: a multinational, cross-sectional study of cardiovascular disease prevalence in adults with type 2 diabetes across 13 countries. Cardiovasc Diabetol. 2021; 20:154.
  19. Fox CS, Coady S, Sorlie PD, et al. Trends in cardiovascular complications of diabetes. JAMA. 2004;292:2495–2499.
  20. Diabetes UK. Insulin and diabetes.  https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/managing-your-diabetes/treating-your-diabetes/insulin. Son erişim: Mayıs 2022.