Temel Bilgiler Tip 2 diyabet | 3 dk. okuma

Diyabet ve Diyabetik Ketoasidoz (DKA)

Çoğunlukla Tip 1 diyabetli bireylerde görülse de Tip 2 diyabetli bireylerde de görülebilen diyabetik ketoasidozu daha önce duymuş muydunuz?¹ Eğer ilk defa duyuyorsanız ya da duymanıza rağmen daha detaylı bilgi almak istiyorsanız, bu makalede diyabetik ketoasidoz ile ilgili merak edilenleri sizin için anlatacağız. Gelin öncelikle keton nedir, sorusunun cevabını öğrenerek başlayalım.

Keton nedir?

Normal koşullarda vücudumuz enerji için karbonhidratları yakıt olarak kullanır. Uzun süre aç kaldığınızda, oruç tuttuğunuzda ya da karbonhidrat bakımından çok kısıtlı olan diyetler yaptığınızda vücudunuz enerji olarak kullanmak için yeterli karbonhidrata ulaşamadığından yakıt olarak depo yağları kullanmaya başlar. Bu durumda karaciğeriniz, yağları enerjiye dönüştürebilmek için parçalamaya başlar. Yağların karaciğeriniz tarafından parçalanması sonucunda da ketonlar ortaya çıkar ve vücudunuz enerji için yakıt olarak ketonları kullanır. Kanınızda düşük seviyelerde keton bulunması normaldir ama eğer kanınızda yüksek keton seviyeleri varsa bu vücudunuzda bir şeylerin yolunda gitmediğinin göstergesidir.²

Ketonun ne olduğundan ve vücudumuzda hangi durumlarda ortaya çıkabileceğinden bahsettik. Şimdi sıra geldi diyabetik ketoasidozun ne olduğunu öğrenmeye. O zaman öğrenmek için birlikte okumaya devam edelim!

Diyabetik ketoasidoz (DKA) nedir?

Diyabetik ketoasidoz, mutlak insülin eksikliği ve ağır hiperglisemi (anormal kan şekeri yüksekliği) sonucunda ortaya çıkan metabolik bir bozukluktur. İnsülin normal koşullarda kan şekerinin enerjiye dönüşmesini sağlar ancak vücudunuzda yeterli insülin yoksa bu durumda karaciğeriniz enerji elde edebilmek için yağları parçalamaya başlar. Yağların parçalanması sonucunda da ortaya ketonlar çıkar. Kanda yüksek seviyede ketonların birikmesi kanı asidik bir hale getirir ve bu durum diyabetik ketoasidozun oluşmasına neden olur.^1,2

Diyabetik ketoasidozun ne olduğunu da öğrendik. Aklınıza diyabetik ketoasidozun kimlerde görülebileceği sorusu geldiyse, cevabı içeriğimizin devamında!

Diyabetik ketoasidoz (DKA) kimlerde görülür?

Çoğunlukla mutlak insülin eksikliği olan ve dışarıdan insülin alması gereken Tip 1 diyabetli bireylerde görülse de Tip 2 diyabetli bireylerde ve gestasyonel (hamile) diyabetli bireylerde de görülebilir.¹

Diyabetik ketoasidozun ne olduğunu, nasıl oluştuğu ve kimlerde görülebileceğini artık biliyoruz. Şimdi sıra geldi bir diğer merak edilen soru olan diyabetik ketoasidozun neden oluşabileceğini öğrenmeye!

Diyabetik ketoasidoz (DKA) neden oluşur?

Diyabetik ketoasidozun meydana gelmesine neden olan durumlar:

İnsülin tedavisinde yapılan hatalar: İnsülin dozunun atlanması ve insülinin doktor onayı olmadan kesilmesi, yetersiz doz insülin uygulanması, insülinin son kullanma tarihinin geçmiş olması, insülin yaparken yanlış enjeksiyon tekniği uygulanması vb.¹
Enfeksiyonlar ve hastalık: Hastalıklar ve enfeksiyonlar iştahınızın etkilenmesine ve her zamanki yeme içme düzeninizin bozulmasına neden olabilir. Bu durum da kan şekerinizi yönetmenizi zorlaştırabilir.^1,3
Beslenme düzeninde yapılan hatalar: Her zamankinden az veya çok yemek, öğün atlamak vb.^1,3
Alkol ve uyuşturucu kullanımı¹
Yeme bozuklukları¹
Yanık, travma¹
Kalp krizi inme^1,3
Yeni tanı konulan Tip 1 diyabetli bireyler (%20-25)¹
Hipertiroidi, Cushing sendorumu gibi karbonhidrat metabolizmasını bozan endokrinolojik hastalıklar¹
Karbonhidrat metabolizmasını bozan ilaçlar¹
Pankreatit (pankreasın iltihaplanması)¹

Diyabetik ketoasidozun oluşmasına neden olabilecek durumları yukarıda detaylı olarak açıkladık. Şimdi sırada diyabetik ketoasidozun belirtilerini öğrenmek var! Hadi öğrenmek için birlikte okumaya devam edelim.

Diyabetik ketoasidoz (DKA) belirtileri nelerdir?

Keton yüksekliği belirtileri:

İştahsızlık, kilo kaybı¹
Bulantı, kusma¹
Halsizlik, bilinç bulanıklığı¹
Poliüri (sık idrara çıkma)¹
Polidipsi (aşırı susuma), ağız kuruluğu¹
Karın ağrısı ve kramp¹
Nefes darlığı¹

Bu bilgilerden sonra aklınızda diyabetik ketoasidoz tanısı nasıl konulur sorusu belirdiyse, cevabı öğrenmek için okumaya devam edin!

Diyabetik ketoasidoz (DKA) tanısı nasıl konulur?

Diyabetik ketoasidoz tanısı konulurken yukarıda açıkladığımız keton yüksekliği belirtileri ile fizik muayene bulguları ve laboratuvar sonuçları değerlendirilir.¹

Keton yüksekliği fizik muayene bulguları

Nefeste keton kokusu¹
Kuru ve sıcak cilt¹
Taşikardi (kalp çarpıntısı)¹
Dehidratasyon (sıvı kaybı)¹
Deri elastikiyetinde azalma¹
Hipotansiyon (düşük tansiyon)¹
Kussmaul solunumu (derin ve hızlı solunum)¹
Karın bölgesinde hassasiyet¹
Letarji (derin uyku hali), koma¹

Laboratuvar testlerinde kan şekeri düzeyinin >250 mg/dl üzerinde olması, kan pH seviyesinin de 7.30 üzerinde olması durumunda diyabetik ketoasidozdan şüphelenilir ve kanda keton ile idrarda keton seviyelerine de mutlaka bakılır.¹

Kanda keton nedir?

Kanınızdaki keton seviyesini ölçmek, tıpkı günlük kan şekerinizi kontrol ettiğinizdeki gibi ölçümü yaptığınız zamanda kanınızda mevcut olan keton seviyesini gösterir.² Ölçüm sonucunuzun ≥3 mmol/l üzerinde olması ketonemi yani kanınızda yüksek oranda keton cisimcikleri bulunduğu anlamına gelir ve diyabetik ketoasidoz tanısından şüphelenilir.¹

İdrarda keton nedir?

İdrarınızdaki keton seviyesini ölçmek, kanınızdaki keton seviyesini ölçmekten farklı olarak size birkaç saat önceki keton seviyenizin ne olduğunu gösterir.² Ölçüm sonucunuzun ≥2+ olması idrarınızda yüksek oranda keton cisimcikleri bulunduğu anlamına gelir ve diyabetik ketoasidoz tanısından şüphelenilir.¹

Diyabetik Ketoasidoz (DKA) Tedavisi

Diyabetik ketoasidozun en iyi şekilde tedavi edilmesi için sıvı ve elektrolit dengesinin düzenlenmesi, hipergliseminin düzeltilmesi ve diyabetik ketoasidoza eşlik eden diğer hastalıkların kontrol altına alınması gerekir. Tedavi aşağıdaki aşamalarda ilerler ve bu aşamalar doktor kontrolünde yapılır.¹

1- Sıvı Tedavisi: Kanınızdaki yüksek kan şekerini düşürebilmek ve idrar yoluyla kaybettiğiniz sıvıyı yerine koyabilmek için doktor kontrolünde uygulanır. Kaybettiğiniz toplam sıvının 24-36 saat içerisinde yerine konulması gerekir.^1,3

2- İnsülin Tedavisi: Doktor kontrolünde diyabetik ketoasidoza neden olan koşulları tersine çevirmek için insülin tedavisine başlanır. Kan pH seviyesi normale dönene ve kan şekeri seviyesi 150-200 mg/dl civarına gelene kadar insülin tedavisine devam edilir.¹

3- Elektrolit Tedavisi: Vücudunuzdaki sinirlerin, kasların, kalbin ve beynin çalışmasına yardımcı olan minerallerin yerine konulmasını içeren bir tedavidir.³ Diyabetik ketoasidozda olan kişinin durumu normale dönünceye kadar elektrolit tedavisine doktor kontrolünde devam edilir.¹

4- Glukoz infüzyonu: Kişinin kan şekeri düzeyi 200 mg/dl’ye indiğinde doktor kontrolünde glukoz infüzyonu uygulanır.¹

Yukarıda diyabetik ketoasidozun ne olduğundan, neden oluşabileceğinden, belirtilerinden, tanısının nasıl konulabileceğinden ve tedavisinden detaylı olarak bahsettik. Son olarak diyabetik ketoasidozu önleme yollarını da birlikte öğrenelim! Öğrenmek için okumaya devam edelim.

Diyabetik ketoasidoz (DKA) nasıl önlenir?

Diyabetik ketoasidoz oluşumunu önlemek için bazı öneriler:

Kan şekerinizi sık sık kontrol edin böylelikle kan şekerinizdeki artışı erken fark edip, önlem alabilirsiniz.³

Kan şekeri seviyenizi mümkün olduğunca hedef aralığında tutmaya çalışın.³

Diyabetiniz için insülin kullanıyorsanız ya da mevcut başka bir hastalığınız için ilaç kullanıyorsanız, kendinizi iyi hissettiğinizde bile insülininizi, ilaçlarınızı doktorunuzun reçete ettiği gibi almayı ihmal etmeyin.³

Eğer insülin kullanıyorsanız, düzenli olarak yaptığınız egzersiz rutinlerinizde, beslenme planınızda bir değişiklik yaptığınızda veya hasta olduğunuzda mutlaka doktorunuza insülin dozunun sizin için yeterli olup olmadığı konusunda danışın. Bu gibi durumlarda insülin dozunun doktor kontrolünde yeniden ayarlanması gerekebilir.³

Referanslar

TR23DI00028