Uzun süreli yüksek kan şekeri seviyeleri
_________________
Diyabetin Mikrovasküler Komplikasyonları Nelerdir? Belirtileri, Tedavisi ve Önleme Yolları
Diyabetin kronik komplikasyonlarından olan mikrovasküler komplikasyonlar, diyabetik retinopati, nefropati ve nöropatiyi içerir. Bu komplikasyonların erken tanısı, tedavisi ve önlenmesi hakkında bilmeniz gerekenleri keşfedin.
Retinopati, glisemik kontrol (kan şekeri kontrolü) ve diyabet süresiyle ilgili olan vasküler (damarlarla ilgili) bir komplikasyondur.1
Diyabetik retinopatiye neden olabilen risk faktörleri:1
Uzun süredir diyabetli olmak
_________________
Hipertansiyon
_________________
Dislipidemi
_________________
Diyabetik nefropati
_________________
Diyabetik nöropati
_________________
Diyabetik retinopati belirtileri:
Diyabetli bireyler genellikle ilk başlarda herhangi bir belirti fark etmezler ancak ilerleyen aşamalarda retina hasarlarını fark etmeye başlarlar. Fark edilen belirtiler genellikle; bulanık görme, net görememe, görüş alanında koyu lekeler olmasıdır.2
Diyabetik retinopati evreleri:
Diyabetik retinopati nonproliferatif retinopati ve proliferatif retinopati olarak iki sınıfa ayrılır. Her iki sınıfta da makulopati (sarı lekenin yani makulanın olduğu bölgede sıvı birikmesi) oluşabilir ve ağ tabakanın en keskin gören bu bölümündeki duyu hücrelerinin fonksiyonları farklı düzeylerde kısıtlanır. Makulopati tedavi edilmezse görme kaybına neden olabilir ve bu durum diyabetli bireylerde en sık görülen görme problemidir.2
- Nonproliferatif retinopati: Bu retinopatinin ilk aşamasıdır ve bu evrede yeni kan damarları oluşmaz. Sadece gözde mikroanevrizmalar (damar baloncukları) ve kanamalar gibi semptomlar görülür.2
- Proliferatif retinopati: Bu aşama retinaya kan akışının en düşük olduğu ve oksijenle beslenmesinin git gide kötüleştiği evredir. Bu evrede yeni kan damarları oluşur ve diyabetli bireyler aniden bulanık görmeye başlayabilirler. Eğer müdahale edilmezse uzun süre sonunda görme kaybına kadar ilerleyebilir.2
Diyabetik retinopati tedavisi ve önleme yolları:
- Optimal glisemik kontrolün sağlanması: Retinopati oluşma riskini azaltır veya ilerlemesini yavaşlatır. Bu nedenle kan şekeri kontrolünün sağlanması yani kan şekerinin doktorla belirlenen hedef aralıkta olması çok önemlidir.1
- Optimal kan basıncı kontrolü1
- Lipid düşürücü tedavi: Yüksek lipid düzeyleri retinopatinin oluşması veya ilerlemesi riskini artırır. Yüksek lipid düzeylerinin kontrol altına alınması, diyabetik retinopatinin oluşmasını önleyebilir veya ilerlemesini yavaşlatabilir.1
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Düzenli egzersiz, fazla kiloların verilmesi, sağlıklı beslenme gibi yaşam tarzı değişiklikleri retinopati oluşma riskini azaltabilir veya retinopatinin ilerlemesini yavaşlatabilir.1,2
- Sigarayı bırakmak: Sigara göz damarlarında kan akışına engel olacağından, retinopati oluşma riskini artırabilir ya da daha da ilerlemesine neden olabilir. Bu nedenle sigara içiyorsanız, bırakmanız veya hiç başlamamanız çok önemlidir.2
- Düzenli doktor kontrolü: Tip 1 diyabetli bireylerin rutin retinopati taraması tanı aldıktan 5 yıl sonra, Tip 2 diyabetli bireylerin de tanı alır almaz başlatılmalıdır. Her iki tip diyabetli bireylerde de yılda 1 kez rutin göz kontrolleri yapılmalıdır. İki yıl üst üste retinopati görülmeyen ve glisemik kontrolleri iyi olan diyabetli bireylerde retinopati tarama sıklığı 1-2 yılda bir de olabilir.1
Diyabete bağlı göz komplikasyonları hakkında detaylı bilgi için Diyabetik Retinopati Nedir? Belirtileri ve Tedavisi makalemizi de ziyaret edebilirsiniz.
İlk mikrovasküler komplikasyonumuz olan retinopatiyi öğrendiğimize göre sırada ikinci mikrovasküler komplikasyonumuz olan nefropati var! Hadi öğrenmeye devam edelim!
Diyabetik nefropati nedir? Risk faktörleri, belirtileri ve önleme yolları nelerdir?
Uzun süredir devam eden sürekli yüksek kan şekeri seviyeleri zamanla böbreklerin küçük kan damarlarına zarar verir. Bu zarar ilk aşamada idrarda protein kaybıyla başlarken, sonraki aşamalarda hipertansiyon, ödem gibi semptomlara da neden olur. İlerleyen bu hasar uzun vadede ciddi böbrek yetmezliğine neden olabilir. Kontrolsüz diyabetin neden olduğu bu böbrek hasarı diyabete bağlı böbrek hastalığı veya diyabetik nefropati olarak tanımlanır.3
Diyabetik nefropatiye neden olabilen risk faktörleri3
- 20 yaşından önce Tip 1 diyabet tanısı almak
- Yüksek HbA1c ve yüksek kan şekeri seviyeleri
- Yüksek tansiyon
- Ailede diyabet ve kronik böbrek hastalığı öyküsü
- Diyabetik retinopati veya diyabetik nöropati
- İdrarda protein varlığı
- Obezite veya fazla kilo ve yüksek kan lipid seviyeleri
- Sigara
Diyabetik nefropati belirtileri3
- İdrarda albümin/protein varlığı veya köpüklü idrar (erken evre)
- Var olan yüksek tansiyonun veya yüksek kan basıncının kötüleşmesi
- İdrar miktarının her zamankinden daha az olması
- Ayak, ayak bileği ya da yüzde ödem oluşması
- Kilo artışı (ödeme bağlı)
- Çok sık hipoglisemi atakları geçirmek
- Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, bulantı, kusma, kaşıntı, nefes darlığı (Kronik böbrek hastalığı belirtileridir, daha sonraki aşamalarda gelişir.)
Diyabetik nefropati önleme yolları3
- Doktor kontrollerinize düzenli olarak gidin.
- Kan şekeri seviyenizi, HbA1c değerinizi ve kan basıncınızı doktorunuzla belirlediğiniz hedef aralıkta tutun.
- Sağlıklı beslenin ve düzenli olarak egzersiz yapın.
- Fazla kilolarınız varsa diyetisyen kontrolünde vererek ideal vücut ağırlığınıza ulaşın.
- Alkol, sigara ve ihtiyaç olmadığı halde bilinçsiz ağrı kesici kullanımından kaçının.
- Böbrek fonksiyonlarınızı yılda en az 1 kez kontrol ettirin.
Diyabete bağlı böbrek komplikasyonları hakkında daha detaylı bilgi için Diyabet ve Böbrek: Diyabetik Nefropati Nedir? makalemize de göz atabilirsiniz.
Şimdi de sırada son mikrovasküler komplikasyonumuz olan nöropati var!
Diyabetik nöropati nedir? Türleri, risk faktörleri ve önleme yolları nelerdir?
Diyabetik nöropati uzun süreli yüksek kan şekeri seviyelerine bağlı olarak gelişen bir sinir hasarıdır. Sinir hasarı, hafif uyuşukluktan normal aktiviteleri yapmayı zorlaştıran ağrılara ve sindirim, erektil disfonksiyon gibi birçok fonksiyonla ilgili sağlık sorunlarına neden olabilir.4,5
Diyabetik nöropati belirtileri genellikle yavaş gelişir, bu nedenle belirtileri erken fark etmeniz çok önemlidir, böylece daha ciddi hale gelmesini önlemek için tedbir alabilirsiniz.5
Diyabetik nöropatinin türleri & belirtileri:
Dört ana tip sinir hasarı vardır. Diyabetli bir birey, birden fazla sinir hasarı türüne de sahip olabilir. Sinir hasarının belirtileri, sahip olduğunuz sinir hasarının türüne ve hangi sinirlerin etkilendiğine bağlı olarak değişir.5
1. Periferik sinir hasarı5
Periferik sinir hasarı elleri, ayakları, bacakları ve kolları etkiler ve diyabetli kişilerde en sık görülen sinir hasarı türüdür. Genellikle her iki ayakta da aynı anda başlar.
Periferik sinir hasarının diğer semptomları:
- Özellikle geceleri ağrı veya artan hassasiyet
- Uyuşukluk veya zayıflık
- Yara, enfeksiyon, kemik ve eklem ağrısı gibi ciddi ayak sorunları
2. Otonom sinir hasarı5
Otonom sinir hasarı kalbi, mesaneyi, mideyi, bağırsakları, cinsel organları veya gözleri etkileyen bir sinir hasarı türüdür.
Otonom sinir hasarının diğer semptomları:
- İdrar sızıntısına, kabızlığa veya ishale neden olabilecek mesane veya bağırsak sorunları
- Bulantı, iştahsızlık ve kusma
- Gözlerin aydınlıktan karanlığa geçişte uyum sağlamasında değişiklikler
- Erkeklerde ereksiyon sorunu veya kadınlarda vajinal kuruluk dahil olmak üzere cinsel istekte azalma
3. Proksimal sinir hasarı5
Proksimal sinir hasarı, uyluk, kalça veya bacaklardaki sinirleri etkiler. Ayrıca mide ve göğüs bölgesini de etkileyebilir.
Proksimal sinir hasarının diğer semptomları:
- Uyluk veya kalçada şiddetli ağrı
- Oturma pozisyonundan ayağa kalkarken sorun yaşama
- Şiddetli mide ağrısı
4. Fokal sinir hasarı5
Fokal sinir hasarı, çoğunlukla el, kafa, gövde veya bacaktaki tek sinirleri etkiler.
Fokal sinir hasarının diğer semptomları:
- Görüşü odaklamada sorun yaşama ve göz arkası ağrıları
- Yüzün bir tarafını hareket ettirememek (Bell paralizisi)
- Ellerde veya parmaklarda uyuşma, karıncalanma
- Ellerde bir şeyleri düşürmeye neden olabilecek zayıflık
Diyabetik nöropati sindirim sistemini de etkileyebilir mi?5
Bu sorunun cevabı ne yazık ki evet. Sinir hasarı, sindirim sisteminizdeki kasların yavaşlamasına veya çalışmayı durdurmasına neden olabilir.
Diyabetik nöropati risk faktörleri5
- Yüksek kan şekeri seviyeleri
- Obezite veya fazla kilo
- 40 yaş ve üzerinde olmak
- Yüksek tansiyon
- Yüksek kolesterol
Diyabetik nöropatiyi önlemek için ipuçları5
Kan şekerinizi doktorunuzla belirlediğiniz hedef aralığınıza olabildiğince yakın tutmak, sinir hasarını önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olmanın en iyi yoludur. Diğer ipuçları:
- Kan basıncınızı doktorunuzun belirlediği hedefte tutun.
- Düzenli olarak fiziksel aktivite yapın.
- Sağlıklı beslenin.
- Fazla kiloluysanız mutlaka kilo vererek ideal kilonuza ulaşın.
- Alkol ve sigaradan uzak durun.
- İlaçları doktorunuzun önerdiği şekilde kullanın.
Diyabetin mikrovasküler komplikasyonlarını öğrendik, diğer kronik komplikasyonlar için aşağıdaki sayfaları ziyaret edebilirsiniz.
Diyabetin makrovasküler komplikasyonları:2
Kardiyovasküler hastalıklar (KVH)
_________________
Diyabetik Ayak2
_________________
TR25DI00014
Referanslar
- https://file.temd.org.tr/Uploads/publications/guides/documents/diabetesmellitus2024.pdf
- https://www.diabinfo.de/tr/diyabetli-yasam/i%CC%87kincil-hastaliklar/goezler.html
- https://www.kidneyeducation.com/turkish/Diyabetik-B%C3%B6brek-Hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1/938
- https://idf.org/about-diabetes/diabetes-complications/nerve-health/
- https://www.cdc.gov/diabetes/diabetes-complications/diabetes-and-nerve-damage.html