Go to the page content

Tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalık riski

Tip 2 diyabet tanısı almış olmanız, kalp damar hastalığı riskinizin arttığı anlamına gelir. Bu nedenle durumunuza ilişkin gerçekleri bilmek, bunları önemsemek ve kalp damar hastalığı riskinizi mümkün olduğunca azaltacak adımlar atmak gerekir.
Burada tüm bunları ele alacağımız için yazılanları okumaya devam etmeniz sizin için yararlı olacaktır.

Bu sitedeki yazıları düzenli olarak okuyorsanız, tip 2 diyabetin belirtilerini zaten biliyorsunuz. Şimdi de tip 2 diyabetin başlıca belirtisi olan yüksek kan şekeri düzeyleri yani hipergliseminin ilaç tedavisi, fiziksel aktivite ve iyi bir beslenme planının birlikte uygulanması ile yönetilebileceğini öğreneceksiniz.

Bu bilgi, tip 2 diyabet ve kalp damar hastalığı arasındaki ilişkiyi incelerken faydalı olacak. Neden mi? Çünkü yüksek kan şekeri düzeyleri kalp sağlığı üzerinde olumsuz etkiye sahiptir.

“50’li yaşlarımdayken rutin yıllık kontrolüm esnasında tip 2 diyabetim olduğunu öğrendim. Tip 2 diyabetimin olması ve benim bu konuda hiçbir fikrimin olmaması gerçeği dışında her şey mükemmeldi.”

Tip 2 diyabet ve kalp damar hastalığı hakkında bilmeniz gerekenler

Terminolojiye dair kısa bir notla başlayalım: Kardiyo kalple ilgili demektir. Vasküler kan damarlarıyla ilişkili anlamına gelir.

Bu nedenle kardiyovasküler hastalık, kalp ve kan damarlarını etkileyen bir hastalık sınıfına verilen addır.

Yüksek kan şekeri düzeyleri kan damarlarının duvarlarına zarar verir. Bu nedenle bir kişi ne kadar uzun süredir yüksek kan şekeri ile seyreden diyabetle yaşıyorsa, kişide kardiyovasküler hastalık gelişme riski o kadar yüksektir.1,2

Ayrıca çalışmalar yüksek kan şekerinin kalbe ve kan damarlarını kontrol eden sinirlere de zarar verebileceğini göstermektedir.3

“Doktorum, ‘Tansiyonunuzu kontrol altına almak için size ilaç vermeliyiz' dedi. Şimdi sürekli takip ediyoruz. Zaman zaman ilacımda değişiklikler yapılabiliyor."

 

Kan damarlarında plak oluşumu

Kan damarlarında hasar olduğunda "plak" olarak da adlandırılan yağlı bir katman birikebilir ve bu katman kan akışını engelleyebilir.4

Bu durum başlıca iki soruna yol açar:

  • Birincisi, organlar normal şekilde çalışmaya devam etmek için sürekli olarak oksijen bakımından zengin bir kan desteğine ihtiyaç duyar. Dolaşımın sağlıklı olmadığı bu durum iskemi olarak adlandırılır ve iskemi durumunda organlar işlevlerini uzun süre sağlıklı şekilde sürdüremezler.5
  • İkinci olarak, damarlarda biriken “yağlı katman” vücudun organlara kan gönderme kabiliyetini kısıtladığında, vücut bu duruma kanı daha güçlü şekilde pompalayarak yanıt verir. Bu durum, artmış kan basıncı ya da ‘yüksek tansiyon’ olarak adlandırılır.

Bu koşullar altında, kalbin ve damarların kan dolaşımını sağlıklı bir şekilde sürdürememesi uzun vadede sorun yaratır. Zamanla kalpteki hasar riski artar ve kalp ritminde düzensizlik, kalp krizi veya inme (felç) gibi sorunlar ortaya çıkabilir.6

Kan Damarlar ve İnsülin Tedavisi

Zor bir durum

Yüksek kan şekeri düzeyleri bir başka soruna daha yol açar. Kanın akışkanlığı bozulur, daha “yapışkan” bir hal alır ve sonuçta kan pıhtılaşabilir.7 Beyin, kalp, böbrekler, akciğerler veya uzuvlardaki kan dolaşımını sağlayan atardamarlara veya toplardamarlara ulaşan bir kan pıhtısı ciddi sorunlara yol açabilir: kalp krizi, inme (felç), organ hasarı ve hatta ölüm.8

Bu nedenle, özellikle tip 2 diyabet hastasıysanız, yüksek kan şekeri düzeyleri ile artan kardiyovasküler risk arasındaki ilişkiyi önemsemeniz yönünde sizi bilgilendirmek istiyoruz.

“Rahatsızlığımın hayatı tehdit etme potansiyeline sahip bir durum olduğunu ve ortaya çıkabilecek tüm hastalıkları biliyorum. Ama her zaman olumlu bir bakış açısına sahip olmaya ve önümdeki güne odaklanmaya çalışıyorum.”

Nereden ve nasıl başlamalı?

Kardiyovasküler hastalık söz konusu olduğunda, önleyici çabaların ilk adımı yaşam tarzı değişiklikleri ve risk faktörlerini anlamaktır. Ancak pek çok durumda, en uygun tedavi yaklaşımı tıbbi müdahaleleri de gerektirir. Örneğin kan şekerini düşürücü bazı tedaviler, kalp krizi veya inme riskinizi azaltmaya yardımcı olabilir.9

Her durumun farklı olduğunu ve bireysel bir yaklaşım gerektirdiğini unutmayın. Bir sonraki ziyaretinizde doktorunuzla bu konuda görüşmeye ve sizin durumunuzda en yararlı yaklaşımın ne olduğunu konuşmaya ne dersiniz?

Tip 2 diyabet tanısını takiben kan şekerinin mümkün olduğunca erken normal seviyelere gelmesi, kalp damar hastalığı gelişimini önlemede çok önemlidir.10 Özellikle ilaç tedavisiyle birlikte yaptığınız sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ile kalp krizi ve inme riskinizi azaltabilirsiniz.11 Bu noktada, kan şekeri düşürücü ilacınızın kardiyovasküler riskinizi azaltmaya yardımcı olup olamayacağı konusunda doktorunuzla görüşmeniz önemlidir.

Sağlıklı bir yaşam tarzını tanımlamanın birçok yolu var, bu nedenle konuya açıklık getirmekte fayda var. Konumuz olan kalp sağlığı çerçevesinde “sağlıklı yaşam tarzı seçimleri” yapmak şu anlama gelir: Kan damarlarında daralmaya ve tıkanmaya yol açtığı bilinen etkenlere maruziyeti ve zafiyeti sınırlandırmaya yönelik sürekli çaba göstermek.

Yukarıda belirtilen yüksek tansiyon ve yüksek kan şekeri düzeylerine ek olarak, kardiyovasküler riski artıran nedenler arasında şunlar da yer alır:

  • Yüksek kolesterol
    Klinik kanıtlar, kolesterol düzeyinin düşürülmesinin kardiyovasküler hastalıkların yaşam süresini kısaltan etkilerini değiştirebileceğini göstermektedir. Ancak kolesterol deyince aklınıza tek bir şey gelmesin. Trigliseridleri, "iyi" ve "kötü" kolesterolden  -sırasıyla yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) ve düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL)- ayırt etmek önemlidir.12 Kan trigliserit düzeyinizi 150 mg/dL’nin altında tutmak ve HDL’nizi 40 mg/dL (erkekler için) veya 50 mg/dL’nin (kadınlar için) üzerinde tutmak için doktorunuzla konuşun.13
  • Sağlıksız gıdalar tüketmek
    Besleyici özelliği sınırlı veya kötü beslenme, yüksek kolesterole ve yüksek tansiyona yol açabilir.12 Yüksek miktarlarda sodyum/tuz tüketmek de sıvıların vücuttan atılmasını önleyerek yüksek tansiyona neden olabilir.14
  • Sigara içmek
    Sigara içmek de kardiyovasküler hastalık için önemli bir risk faktörüdür. Tütündeki zararlı maddeler kan damarlarınıza zarar verebilir ve kan damarlarınızı daraltabilir.15
  • Aşırı alkol tüketimi
    Çalışmalar, önerilen sınırların üzerinde alkol tüketiminin, kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle yaşam süresinin kısalmasına neden olabileceğini göstermiştir.15
  • Hareketsiz yaşam
    Düzenli egzersiz vücuttaki yağı azaltmaya ve böylece hücrelerin insülin duyarlılığını artırmaya yardımcı olabilir.16 Sonuç olarak kan şekeri hücrelere daha iyi girebilir ve kandaki şeker düzeyi düşer.
  • Obezite
    Yukarıda belirtildiği gibi, vücuttaki yağın azalması ile insülin duyarlılığı arasında ilişki vardır. Bu nedenle fazla kilo sorununa eğilmenin yollarını bulmak veya bu konuda yardım almak, istikrarlı kan şekeri düzeyleri elde etmek için iyi bir yoldur. Fiziksel aktivite buna yönelik yollardan sadece biridir.

Neyse ki kanıtlar, yaşam tarzıyla ilişkili risk faktörlerinde oldukça basit değişikliklerin bile, kişinin kardiyovasküler riski üzerinde önemli etkileri olabileceğini göstermektedir.17

“Başkalarıyla tanışırken kendimi ‘diyabet hastası Eva’ olarak tanıtmıyorum. Kendimi Eva olarak tanıtıyorum. Tesadüfe bakın ki Eva diyabetli bir birey.”

Tip 2 diyabetle yaşayan biri olarak bu, sizin için ne ifade ediyor?

Diğer tüm kronik hastalıklar gibi tip 2 diyabet de ömür boyu süren bir hastalıktır. Kardiyovasküler risklerle ilişkisine rağmen herkes gibi hayatın içine karıştığınız sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmek için:

  • sağlıklı bir yaşam tarzı geliştirmeniz
  • düzenli egzersiz yapmanız
  • kan şekeri düzeylerinizi dikkatli bir şekilde izlemeniz gerekir.

TR21DI00061

Referanslar
  1. Gary-Webb TL, Suglia SF, Tehranifar P: Social Epidemiology of Diabetes and Associated Conditions. Current Diabetes Reports, 13, 2013: 850–859.
  2. Huo X, Gao L, Guo L, et al.: Risk of non-fatal cardiovascular diseases in early-onset versus late-onset type 2 diabetes in China: a cross-sectional study. The Lancet Diabetes & Endocrinology, 4(2), 2016: 115-124.
  3. Serhiyenko V and Serhiyenko A. Cardiac autonomic neuropathy: Risk factors, diagnosis and treatment. World J Diabetes, 9(1), 2018: 1-24
  4. National Institutes of Health. Atherosclerosis. Erişim adresi: https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/atherosclerosis Son erişim tarihi: Eylül 2020
  5. Bowering CK, Diabetic foot ulcers. Pathophysiology, assessment, and therapy, Canadian Family Physician May 2001, 47(5): 1007-1016.
  6. Mensah GA: Hypertension and Target Organ Damage: Don’t Believe Everything You Think! Ethnicity & Disease, 26(3), 2016: 275–278.
  7. Lemkes BA, Hermanides J, Devries JH, Holleman F, Meijers JCM, Hoekstra JBL: Hyperglycemia: a prothrombotic factor? Journal of Thrombosis and Haemostasis, 8(8), 2010: 1663-1669.
  8. Konieczynska M, Fil K, Bazanek M, Undas A: Prolonged duration of type 2 diabetes is associated with increased thrombin generation, prothrombotic fibrin clot phenotype and impaired fibrinolysis. Thrombosis and Haemostasis, 111(4), 2014: 685-693.
  9. Buse J, Wexler D, Tsapas A. 2019 Update to: Management of Hyperglycemia in Type 2 Diabetes, 2018. A Consensus Report by the American Diabetes Association (ADA) and the European Association for the Study of Diabetes (EASD). Diabetes Care. 43(2): 487-493.
  10. American Diabetes Association. Cardiovascular Disease and Risk Management: Standards of Medical Care in Diabetes—2020. Diabetes Care, 43(S1), 2020: S111-S134
  11. American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes—2020 Abridged for Primary Care Providers. Clinical Diabetes. 38(1), 2020: 10-38
  12. Jeong S, Choi S, and Kim K et al. Effect of Change in Total Cholesterol Levels on Cardiovascular Disease Among Young Adults. Journal of the American Heart Association. 7(12), 2018: e008819
  13. Know your numbers. Erişim adresi:https://www.novomedlink.com/content/dam/novonordisk/novomedlink/new/diabetes/patient/disease/library/documents/know-your-numbers.pdf Son erişim tarihi: Eylül 2020.
  14. Drenjančević-Perić I, Jelaković B, and Lombard J et al. High-Salt Diet and Hypertension: Focus on the Renin-Angiotensin System. Kidney and Blood Pressure Research. 34, 2011:1-11
  15. Mukamal KJ, Chen CM, Rao SR, Breslow RA: Alcohol Consumption and Cardiovascular Mortality Among U.S. Adults, 1987 to 2002. Journal of the American College of Cardiology, 55(13) 2010: 1328-1335.
  16. Venkatasamy VV, Pericherla S, Manthuruthil S, Mishra S, Hanno R: Effect of Physical activity on Insulin Resistance, Inflammation and Oxidative Stress in Diabetes Mellitus. Journal of Clinical and Diagnostic Research, 7(8), 2013: 1764-1766.
  17. Mozaffarian D, Wilson PWF, Kannel WB: Beyond Established and Novel Risk Factors. Lifestyle Risk Factors for Cardiovascular Disease. Circulation, 117(23), 2008: 3031–3038.

İlgili makaleler