Tip 2 diyabet Temel bilgiler | 3 min. read

Tip 1 ve tip 2 diyabet nedir? Tip 1 ve tip 2 diyabet farkları nelerdir?

Tip 1 ve tip 2 diyabetle ilgili merak ettiklerinizi ve aralarındaki farkları öğrenmeye hazır mısınız? O zaman haydi birlikte öğrenmeye başlayalım!

Tip 1 diyabet nedir?

Tip 1 diyabet, mutlak veya göreceli insülin eksikliğine bağlı olarak gelişen ve ömür boyu süren bir hastalıktır. Tip 1 diyabeti olan bireyler, yaşamlarını sürdürmek için günlük insülin enjeksiyonlarına ihtiyaç duyarlar. Bundan dolayı tip 1 diyabet, insüline bağımlı diyabet olarak da bilinmektedir. Toplumdaki diyabetli bireylerin %10’unu genel olarak tip 1 diyabetli bireyler oluşturmaktadır. Tip 1 diyabet, çoğunlukla çocukluk ve gençlik yaşlarında ortaya çıktığından dolayı “Juvenil diyabet” olarak da isimlendirilmektedir.¹

Tip 2 diyabet nedir?

İnsülin üretimindeki yetersizlik veya insülin kullanımında meydana gelen sorun (insülin direnci) sonucunda ortaya çıkan bir hastalıktır.²

Tip 1 ve tip 2 diyabet nedir, sorusunun cevabını öğrendikten sonra aklınıza peki ama tip 1 ve tip 2 diyabet neden olur sorusu gelmiş olabilir, bu sorunun cevabını öğrenmek için okumaya devam edin!

Tip 1 ve tip 2 diyabet neden olur?

Tip 1 diyabet neden olur?

Bağışıklık sistemimizin nedeni bilinmeyen bir sebepten insülin hormonu üreten pankreas hücrelerine saldırması sonucunda insülin yetersizliğine bağlı olarak tip 1 diyabet hastalığı meydana gelir. Bu tip hastalıklara “otoimmün hastalıklar” denilmektedir.¹

Tip 2 diyabet neden olur?

Tip 2 diyabetin oluşması için birden fazla neden olabilir:

İnsülin direnci: Hareketsizlik, sağlıksız beslenme ve buna bağlı gelişen obezite nedeniyle hücrelerde insüline karşı bir direnç gelişebilir. İnsülinin etkisi yetersizleşir ve buna bağlı kanda glukoz (şeker) birikmeye ve kan şekeri yükselmeye başlar. Uzun süre devam eden bu durum tip 2 diyabete neden olabilir.^2,3

Pankreastan salgılanan insülin üretiminde azalma veya insülin hormon yetersizliği de tip 2 diyabete neden olabilir.²

Tip1 diyabet ve tip 2 diyabet nedir, neden olur konularını detaylıca açıkladık. Şimdi sıra geldi tip 1 ve tip 2 diyabetin özelliklerinin neler olduğunu öğrenmeye. Bu özellikleri öğrenerek tip 1 ve tip 2 diyabet farkları nelerdir ile tip 1 ve tip 2 diyabet benzerlikleri nelerdir, sorularının cevaplarını da vermiş olacağız. Cevapları öğrenmek için haydi okumaya devam edelim!

Tip 1 diyabetin özellikleri nelerdir?

Genellikle 30 yaş ve altındaki bireylerde görülür.^2,4
Hastalık çok hızlı gelişir ve bireyde semptomlarını göstererek ortaya çıkar.^2,4
Hastalar diyabetin komplikasyonlarından olan diyabetik ketoasidoza (DKA) daha yatkındır.^2,4
Tip1 diyabet hastaları genel olarak zayıf ya da normal kiloludur.^2,4
Hiperglisemi ile ilişkili olan (ağız kuruluğu, polidipsi, açlık hissi, poliüri, kilo kaybı ve yorgunluk gibi) semptom ve bulgular bireyde aniden ortaya çıkar.^2,4

Tip 1 diyabetin belirtileri nelerdir?

Sık idrara çıkmak

İnsülin yetersizliği-yokluğu nedeniyle glukoz (şeker) hücreler tarafından enerji için kullanılamadığından kanda birikir ve belli bir düzeye gelince böbreklerden idrar yolu ile atılmaya başlar. İdrarla atılan glukoz (şeker) su ile birlikte atılacağından kişi çok sık idrara çıkmaya başlar.¹

Aşırı su içme isteği

Yukarıda bahsettiğimiz nedenden dolayı idrarla aşırı su kaybedilmeye de başlanıldığından aşırı su içme ihtiyacı hissedilir.¹

İstenmeyen kilo kaybı

İnsülin yetersizliği-yokluğu nedeniyle vücuda alınan gıdalardan enerji sağlayamayan vücut hücreleri enerji kaynağı olarak vücuttaki depo yağları enerji olarak kullanmaya başlar ve bu nedenle istenmeyen kilo kayıpları oluşabilir.¹

Yukarıda bahsettiğimiz belirtilerin ortaya çıkması için gereken süre, pankreas organındaki hasarın boyutuna bağlı olarak gerçekleşir. Hasarlar haftalar, aylar, hatta yıllar boyunca sürebilirken aynı zamanda çok hızlı ve kısa sürede de gerçekleşebilir. Bu durumda ise vücut enerji ihtiyacı için depo yağları ve proteinleri kullanmak zorunda kalır. Özellikle de yağ hücrelerinin aşırı yıkımıyla, keton cisimleri meydana gelir ve vücutta birikerek ketoasidoz denilen acil tabloyu oluştururlar. Ketoasidozun belirtileri; karın ağrısı, hızlı solunum, aşırı halsizlik ve yorgunluktur. Ketoasidoz durumunda hemen hastaneye başvurmanız gerekir.¹

Tip 2 diyabetin özellikleri nelerdir?

Çoğunlukla 30 yaş ve üstündeki bireylerde görülür. Ancak özellikle son 10-15 yıl içerisinde obezitede meydana gelen artışın sonucu olarak çocukluk veya adolesan çağlarında ortaya çıkan tip 2 diyabet vakaları da artış gösteriyor.^2,4
Bireylerde çoğunlukla yavaş ve semptom göstermeden ortaya çıkar.^2,4
Tip 2 diyabetli bireylerde güçlü bir genetik yatkınlık söz konusudur.^2,4
Hastalar genellikle obez veya fazla kiloludur [beden kitle indeksi (BKİ) >25 kg/m2 ].^2,4
Hastalar, hastalığın başlangıç aşamasında DKA’ya yatkın değildir ancak iyi yönetilmeyen tip 2 diyabet sonucunda ileri dönemlerde DKA görülebilir.^2,4

Tip 2 diyabetin belirtileri nelerdir?

Sık idrara çıkma
Ağız kuruluğu
Çok su içme isteği
Aşırı acıkma hissi

Cilt yaralarının geç iyileşmesi
Kuru ve kaşıntılı bir cilt
Sık sık enfeksiyon gelişmesi
Ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma³

Şimdi sıra tip 1 ve tip 2 diyabet için risk faktörlerinin neler olduğunu öğrenmeye geldi. Gelin, birlikte okumaya devam edelim!

Tip 1 ve Tip 2 diyabet için risk faktörleri nelerdir?

Tip 1 diyabet için risk faktörleri:

Birinci derece yakın akrabalarında (anne, baba kardeş gibi) Tip 1 diyabet olan bireyler¹
Birden fazla yakınında tip 2 diyabet vakası olan bireyler¹
Hamilelik döneminde diyabet tanısı almış bireyler, tip 1 diyabet hastalığının ortaya çıkması açısından yüksek risk taşırlar.¹

Tip 2 diyabet için risk faktörleri:

Birinci derece yakın akrabalarında (anne, baba kardeş gibi) Tip 2 diyabet olan bireyler³
Obeziteli ve fazla kilolu bireyler³
Doğum ağırlığı 4 kg’dan daha ağır bebek doğuran kadınlar³
Stresli bir yaşama sahip kişilerde Tip 2 diyabetin görülme riski daha yüksektir³
Bunların dışında ayrıca pankreasın kronik iltihabı, pankreas tümörleri ve pankreas ameliyatları ile hipertiroidi, akromegali gibi bazı hormon hastalıkları da tip 2 diyabete yol açabilir.³

Artık tip 1 ve tip 2 diyabet için risk faktörlerinin neler olduğunu da öğrendiğimize göre tip 1 ve tip 2 diyabet nasıl teşhis edilir, sorumuzun cevabını öğrenme zamanı da geldi demektir.

Tip 1 ve tip 2 diyabet nasıl teşhis edilir?

Diyabet teşhisinde kullanılan temel tanı testleri mevcuttur. Hem tip 1 hem de tip 2 diyabet teşhisi için bu tanı yöntemleri kullanılmaktadır. Ayırıcı tanı için ise yukarıda detaylı olarak bahsettiğimiz tip 1 ve tip 2 diyabet özelliklerine, belirtilerine ve nedenlerine bakılır.^2,4

Diyabet teşhisinde kullanılan temel tanı testleri:

Açlık kan şekeri:

Tokluk kan şekeri:

Rastgele glukoz ölçümü:

HbA1c testi:

Açlık kan şekeri ölçümü için en az 8 saatlik açlık gerekir ve eğer ölçüm sonucunuz 126 mg/dl ve üzerinde çıkarsa diyabet tanısı alabileceğinize işaret eder.

Açlık kan şekeri ölçüm sonucunuz 100-125 mg/dl arasında çıktıysa, doktorunuz size tokluk kan şekeri ölçümü yani oral glukoz tolerans testi (OGTT) uygulanmasına karar verir. Oral glukoz tolerans testi (OGTT) ölçümünün yapılabilmesi için size 75 gram glukoz (şeker) verilir ve üzerinden 2 saat geçtikten sonra kan şekeriniz ölçülür. Tokluk kan şekeri ölçüm sonucunda kan şekeri seviyenizin 200 mg/dl ve üzerinde çıkması durumunda diyabet tanısı alırken, ölçüm sonucunuzun 140-199 mg/dl aralığında çıkması durumunda halk arasında gizli şeker olarak bilinen pre-diyabet tanısı alırsınız.

Günün herhangi bir saatinde aç veya tok karınla yapılan bir ölçümdür ve eğer ölçüm sonucunuz 200 mg/dl ve üzerinde çıktıysa ve bu sonuca diyabetin klasik semptomları da (poliüri-aşırı idrara çıkma, polidipsi-aşırı susama, polifaji- aşırı yeme isteği veya iştahsızlık, halsizlik, çabuk yorulma, ağız kuruluğu, noktüri-gece sık idrara çıkma) eşlik ediyorsa diyabet tanısı alırsınız.

Halk arasında 3 aylık kan şekeri olarak da bilinen hemoglobin A1c (HbA1c) veya bilinen diğer adı ile glikolize hemoglobin testi de yukarıda bahsettiğimiz diğer testler gibi diyabet tanısı konulurken kullanılan temel testler arasındadır. Günün herhangi bir saatinde aç veya tok karınla yapılabilir. Eğer hemoglobin A1c (HbA1c) test sonucunuz %5.7-6.4 arasında çıkarsa bu sizin pre-diyabet evresinde yani diyabet öncesi dönemde olduğunuzu gösterirken, %6.5 ve üzerinde çıkarsa diyabet tanısı alabileceğinize işaret eder.

Çocuklarda ise oral glukoz tolerans testi (OGTT) yani tokluk kan şekeri ölçüm sonucunun 200 mg/dl ve üzerinde, açlık kan şekeri ölçüm sonucunun 126 mg/dl ve üzerinde, rastgele glukoz ölçüm sonucunun 200 mg/dl ve üzerinde olması ile diyabetin klasik semptomlarının (sık idrara çıkma, çok su içme isteği, aşırı yemek yeme isteği) varlığında diyabet tanısı konulabilir.⁵HbA1c ölçüm sonucunun ise %6.5 üzerinde olması durumunda diyabet tanısı konulabilir.⁵

Tip 1 ve tip 2 diyabet nasıl tedavi edilir?

Tip 1 diyabet tedavisi nasıl olmalıdır?

Tip 1 diyabetli bir bireyseniz ilk basamak tedaviniz insülin enjeksiyonudur.

Tedavinizin diğer önemli basamakları ise sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve diyabet eğitimidir. İdeal kan şekeri seviyenizi korumanız, kendinizi iyi hissetmeniz ve sağlıklı bir yaşam sürdürmeniz için tip 1 diyabette gerekli olan bakımı yaşam tarzı haline getirmeniz gerekir.¹

Tip 2 diyabet tedavisi nasıl olmalıdır?

Tip 2 diyabette tedavi yönetimleri yaşam tarzı değişiklikleri (beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi, egzersiz programlarının uygulamaya konulması), kan şekeri düzeyini normal sınırlar içerisinde tutabilmek için ağızdan hap olarak alınan şeker düşürücü ilaçlar, GLP 1-RA’lerı ve insülin tedavisini içermektedir. Bu durumda da uygun dozda yapılan insülin enjeksiyonları ile tedaviye devam edilir.⁴

TR23DI00014

Referanslar