Gizli şeker (prediyabet) nedir? Belirtileri nasıl anlaşılır?

Halk arasında gizli şeker olarak da bilinen prediyabet nedir daha önce duymuş muydunuz? Eğer daha önce duymadıysanız, gelin gizli şeker ile ilgili en merak edilen soruların cevaplarını diyabet.com’da birlikte öğrenelim.

Kan şekeri seviyenizin normalden yüksek olduğu ama diyabet tanısı konabilecek kadar yüksek olmadığı evre prediyabet ya da bilinen diğer adı ile sınırda diyabet olarak tanımlanır.¹^,² Prediyabet için kullanılan diğer tıbbi terimler ise şunlardır:

• Bozulmuş Açlık Glikozu (BAG)²
• Bozulmuş Glikoz Toleransı (BGT)²
• Bozulmuş Glikoz Düzenlemesi (BGD)²
• Diyabetik olmayan hiperglisemi²

Artık gizli şekerin ne olduğunu biliyoruz. Şimdi sırada gizli şekerin belirtilerinin neler olabileceğini öğrenmek var. O zaman birlikte okumaya ve öğrenmeye devam!

Gizli şekerin belirgin bir semptomu yoktur. Yıllarca prediyabetiniz olabilir ama belirgin semptomlarınız olmadığından Tip 2 diyabet geliştirme riski altında olduğunuzu anlayamayabilirsiniz. Bu nedenle prediyabet için risk faktörlerine bakmak gerekir. Aşağıdaki prediyabet risk faktörlerinden herhangi birine sahipseniz, gerekli kan şekeri testlerinizi yaptırmak için mutlaka doktorunuza danışmanız önerilir:³

• Obezite³
• 45 yaş ve üstünde olmak³
• Birinci derece yakınlarında Tip 2 diyabet öyküsüne sahip olmak³
• Fiziksel olarak haftada 3 defadan daha az aktif olmak³
• Daha önce gestasyonel diyabet (hamilelik diyabeti) geçirmiş olmak veya 9 kilodan daha ağır bebek doğurmak³
• Polikistik over sendromuna (PKOS) sahip olmak³
• Irk ve etnik köken de prediyabet için bir risk faktörüdür: Afrikalı-Amerikalılar, Hispanik/Latin Amerikalılar, Amerikan Kızılderilileri, Pasifik Adalılar ve bazı Asyalı Amerikalılar prediyabet açısından daha yüksek risk taşırlar.³

Gizli şekerin ne olduğunu ve gizli şeker için risk faktörlerini yukarıda öğrendik. Eğer aklınızda peki ama neden olur bu gizli şeker, sorusu varsa cevabı içeriğimizin devamında!

Prediyabetin kesin nedeni bilinmemekle birlikte yukarıda bahsettiğimiz risk faktörleri ile aile öyküsü ve genetik, gizli şekerin oluşmasında önemli rol oynamaktadır. Eğer prediyabetiniz varsa bu artık vücudunuzun kan şekerini (glukozu) düzgün bir şekilde kullanamadığı anlamına gelir. Vücudunuzdaki glukozun çoğu yediğiniz yiyeceklerden gelir. Yiyecekler sindirildiğinde, glukoz kan dolaşımınıza girer ve midenizin arkasında bulunan pankreas bezi tarafından üretilen insülin, glukozun hücrelerinize girmesine, hücreleriniz tarafından kullanılmasına yardımcı olarak kanınızdaki glukoz miktarını düşürür. Kan şekeri seviyeniz düşmeye başladığında, pankreas insülinin kana salgılanmasını yavaşlatır.²

Bu iki nedenin sonucunda da glukoz hücrelerinize girip hücrelerinizi beslemek yerine, kan dolaşımınızda birikir ve kan şekerinizin normalden yüksek olmasına yani prediyabete neden olur.²

Eğer doktorunuz size prediyabetiniz olduğunu söylediyse bu Tip 2 diyabet geliştirme riskinizin yüksek olduğuna dair bir uyarıdır. İyi haber şu ki, henüz Tip 2 diyabetli değilsiniz ve doğru tedavi ile Tip 2 diyabeti önleyebilir veya geciktirebilirsiniz.²

Prediyabetin neden olduğunu öğrendiğimize göre şimdi sırada merak edilen diğer sorumuz olan gizli şeker nasıl anlaşılır sorusunun cevabını öğrenmek var!

Gizli Şeker Testi

Yukarıda bahsettiğimiz risk faktörlerine sahipseniz, gizli şekere sahip olup olmadığınızın anlaşılması için diyabetin temel tanı testlerinden olan açlık kan şekeri (AKŞ), tokluk kan şekeri (TKŞ), ve HbA1c ölçümünüze bakılır. En az 8 saat açlık sonrasında yapılan açlık kan şekeri ölçüm sonucunuzun 100-125 mg/dl arasında, 75 gram glukoz verilerek 2 saat sonrasında yapılan tokluk kan şekeri ölçüm sonucunuzun 140-199 mg/dl arasında ve 2-3 aylık ortalama kan şekeri seviyenizi gösteren, günün herhangi bir saatinde aç veya tok karınla yapılan HbA1c ölçüm sonucunuzun %5.7-6.4 arasında çıkması durumunda gizli şekerden şüphelenilir.¹

Gizli şeker nedir, gizli şekerin belirtileri ve nedenleri nelerdir, gizli şeker nasıl anlaşılır sorularının cevaplarını artık biliyoruz. Şimdi sırada diğer merak edilen gizli şeker başka hangi sağlık sorunlarına neden olabilir sorusunun cevabını öğrenmek var!

Gizli şeker başka sağlık sorunlarına neden olur mu?

Tip 2 diyabet tanısı almasanız bile gizli şekerinizin olması sürekli normalden yüksek kan şekerine sahip olmanıza bağlı olarak; kalbiniz, kan damarlarınız ve böbrekleriniz başta olmak üzere uzun vadede sağlık sorunlarına neden olabilir. Ayrıca gizli şeker, sessiz kalp krizleriyle de ilişkilendirilmiştir.⁴

Peki ama gizli şekerin tedavisi nasıl olabilir sorusunu düşünüyorsanız, cevabı içeriğimizin devamında!

Öncelikle gizli şekerinizin olması Tip 2 diyabetin kesin gelişeceği anlamına gelmez. Doktor kontrolünde bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapıp, prediyabet için yukarıda bahsettiğimiz risk faktörlerinizi azaltarak, gizli şekeri tedavi etmeniz mümkün!²

1 - Sağlıklı kilonuza ulaşın.

Eğer fazla kilo veya obezite ile yaşıyorsanız, vücut ağırlığınızın sadece %5'ini kaybetmek bile Tip 2 diyabet geliştirme riskinizi önemli ölçüde azaltabilir. Diyetisyeninizden ve doktorunuzdan yardım olarak sağlıklı kilonuza ulaşabilirsiniz.²

2 - Sağlıklı ve dengeli beslenin.

Genel beslenme düzeniniz yüksek yağlı, yüksek glisemik indeksli ve düşük posalı bir beslenme şeklindeyse, bu durum ileri evrede Tip 2 diyabet riskinizin artmasına neden olur. İyi haber şu ki beslenme şeklinizde küçük de olsa birkaç sağlıklı düzenleme ile yiyecek ve içecek seçeneklerinizi değiştirerek Tip 2 diyabet riskinizi azaltabilirsiniz. Eğer gizli şekeriniz varsa bunun için özel bir diyet uygulanmaz. Diyetisyeniniz bireysel özelliklerinizi dikkate alarak sizin için uygun olan sağlıklı beslenme programını oluşturabilir.² Bu sağlıklı beslenme programı içerisinde diyabet diyetisyeni tarafından hazırlanmış hem lezzetli hem de diyabette beslenmeye uygun tariflere de göz atabilirsiniz.

3 - Aktif olun.

İş veya başka bir nedenden dolayı oturarak çok zaman geçiriyorsanız, bu hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olduğunuzun göstergesidir. Hareketsiz olmak ise Tip 2 diyabet riskinin artmasıyla bağlantılıdır. Bu nedenle günlük yaşamınızda aktif olmanız, Tip 2 diyabet riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir. Bu yeni bir spora başlamanız veya spor salonuna yazılmanız gerektiği anlamına gelmez. Her gün daha aktif olmak için küçük değişiklikler yapabilirsiniz. Örneğin; eğer sağlık durumunuz müsaade ediyorsa asansör yerine merdivenleri kullanabilir, öğle aralarında yürüyüşe çıkabilirsiniz.²